Encyklopedja Kościelna/Fabrycjusz Jan Albert
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom V) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
2. Fabrycjusz Jan Albert, ur. w Lipsku 11 Listop. 1668 r. Ojcem jego był Werner Fabricius, muzyk († 1679), autor dzieła: Deliciae harmoniciae (Lipsk 1657). Nasz J. A. F. nauki pobierał w Kwedlimburgu (1684—86) i Lipsku (1686—94). R. 1696 został profesorom wymowy i filozofji moralnej w Hamburgu, którą to posadę zajmował przez lat 37. Um. 30 Kwiet. 1736 r. w Hamburgu. Pracowity bibljograf zostawił kilka dzieł, dotąd mających niepoślednią wartość dla historji literatury kościelnej i świeckiej: 1) Bibliotheca latina sive notitia auctorum veterum latinorum (Hambur. 1697; Londini 1703; Hambur. 1708 cum Supplem.; ibid. 1721 cum Supplem., 3 v. in-8; Venet. 1728, 2 v. in-4; nunc melius delecta, rectius digesta et aucta deligentia Jo. Aug. Ernesti, Lipsiae 1773—74, 3. v. in-8) zawiera wiadomość o pisarzach łacińskich, od złotego do żelaznego wieku literatury rzymskiej. Dalszym ciągiem jest 2) Bibliotlieca latina mediae et infimae aelatis (Hambur. 1734—35, 5 v. in-8; cum Supplements Christiani Schoettgenii, ibid. 1736, 6 v. in-8; cum Supplem. Schoettgenii et Joan. Dom. Mansi, Patavii 1754, 6 v. in-4; post editionem patavinam nunc. denuo emendata et aucta, Florentiae 3 v. in-4. To ostatnie wydanie ma na tytule r. 1858; wyszło zaś podobno 1868, i tę datę ma na dedykacji; opracował je Gustaw Kamili Galletti). 3) Bibliotlieca graeca, sive notitia scriptorum veterum quorumcumque monumentu integra aut fragmenta edita exstant (Hamburgi 1705—1728, 14 v. 4-o; w tymże czasie niektóre tomy były przedrukowywane; editio nova curante Gottlieb Christophoro Harles, Hamburgi 1790—1809, 12 v. in-4; Index in J. A. Fabr. Bibliothecae gr. editionem Harlesii, Lips. 1838. Wydanie to niedokończone, w skutek śmierci Harlesa r 1815; mieści ono w sobie tylko 11 vv. dzieła F’a, znacznie pomnożonych), zawiera wiadomość o tych, którzy pisali po grecku nietylko w dawnych, ale i w późniejszych czasach (np. o Allacjuszu), i o tém wszystkiém, co tylko literatura kościelna po grecku posiada (o greckich przekładach biblijnych, o pismach Ojców i pisarzy Kościoła, o dekretaljach, o soborach i t. p.) 4) Bibliographia antiquaria, sive introductio in nolitiam scriptorum qui antiquitates hebraicas, graecas, romanas et Christianas illustrarunt (Hamburgi 1713, ib. 1716; ed. III aucta studio et op. Paulli Schaffshausen, ib. 1760). 5) Delectus argumentorum et syllabus scriptorum qui veritatem Religionis Christianae adversus atheos, epicureos, deistas seu naturalistas, idololatras, judaeos et muhammedanos lucubrationibus suis asseruerunt. Praemissa sunt Eusebii Caesariensis Prooemium et capita priora Demonstrationis Evangelicae, quae in editionibus hactenus desiderantur... latine reddita (Hamburgi 1725 in-4). 6) Salutaris Lux Evangelii toti orbi per divinam gratiam exoriens, sive Notitia historico-chronologica literaria et geographica propagatorum per orbem totum christianorum sacrorum. Accedunt Epistolae quaedam ineditae Juliani imperatoris..., Gregorii Habessini Theologia Aethiopica, necnon Index geographicus episcopatuum orbis christiani, addita notitia scriptorum, e quibus plerorumque historia et successio episcoporum peti potest (Hamburgi 1731). 7) Codex Apocryphus N. T. (Hamb. 1703, 2 v.; ibid. 1719, 3 v.) i Codex pseudepigraphus V. T. (ib. 1713, 1 V.; ib. 1722—23, 2 v. Cf. tej Encykl. I 306). 8) Bibliotheca ecclesiastica in qua continentur de scriptoribus ecclesiasticis (Hambur. 1718 f.), gdzie oprócz wydanych przez Miraeus’a (ob.) dzieł, odnoszących się do historji literatury kościelnej, znajdują się jeszcze: Vetus Heronymiani libri interpretatio graeca, quam vocant Sophronii; Anonymus Mellicensis (z w. XII); Petrus Casinensis De viris illustr. mon. Casin., cum supplemento Placidi Romani (w. XVI) et Jo. Bapt. Mari annotationibus; Jo. Trithemius De Script, eccl., et Aub. Miraeus Auctar. de scr. eccl., cum ejusd. Bibliothecae parte alt., quae de scriptoribus saec. 16 et 17 agit. 9) Centuria Fabriciorum scriptis clarorum, Hamb. 1700; Centuria II, ibid. 1727. 10) S. Hippoliti episc. et mart. Opera, ib. 1716. 11) S. Philastrii episc. brixien. De haeresibus liber, ib. 1721. 12) Centifolium lutheranum sive notitia literaria scriptorum de Luthero ejusque vita, scriptis et reformatione ecclesiae in lucern ab amicis et inimicit editorum, Hambur. 1728—30, 2 cz. in-8 i in. Ob. Herm. Sam. Reimarus (zięć Fabriciusa), De vita et scriptis J. A. Fabricii commentatio, Hambur. 1737; Friedr. Lorenz Hoffmann, Hamburgische Bibliophilen etc, V. J. A. Fabric., w Naumann’a Serapeum, Zeitschr. für Bibliothekswiss. XIV Jahrg. (Lipsk 1853), n. 19—22. F. był pobożnym luteraninem, nie miał jednak tej nienawiści dla Kościoła, jaką widać u innych jego współwyznawców ówczesnych, lubo używa wyrażeń (np. tyrannia papalis lub t. p.), powszechnie przez protestanckich pisarzy przyjętych. Wszystkie jego Bibliothecae zalecają się szczególniej tém, że informują o wydaniach i o pismach niedrukowanych tego lub owego pisarza i podają, kto i co o nich pisał. Najwyżej stoi pod tym względem Bibliotheca greca; Bibliotheca lat. med. lubo mniej starannie zebrana i ułożona, jest jednak dotąd dziełem bardzo pożyteczném. X. W. K.
