Encyklopedja Kościelna/Feller Franciszek Ksawery
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom V) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Feller Franciszek Ksawery, utalentowany i zasłużony w sprawie wiary pisarz XVIII wieku, ur. w Brukselii 1735 r., wstąpił 1754 r. do zakonu jezuitów, w którym aż do jego kasacji zajmował posady nauczycielskie w Luksemburgu i w Lüttich, a od 1771 był kaznodzieją w Nivelle. Dla dalszego kształcenia się udzielono mu pozwolenie do odbywania podróży. Po zniesieniu zakonu sprawował jeszcze przez niejaki czas obowiązki kaznodziei w Lüttich. Wielką działalność swoją rozwinął on w latach od 1785—1789 r., pisząc pko nieprawym reformom Józefa II i broniąc praw papiezkich podczas sporów, powstałych o ustanowienie nowej nuncjatury w Monachium, i przeciw punktacji emskiej. Zmuszony w 1794 r., za zbliżeniem się wojsk francuzkich, do opuszczenia Lüttichu, przybył w 1796 r. do Bawarji, na dwór księcia Józefa Konrada Szroffenberg, bpa frejsingeńskiego i regensburskiego, u którego naprzemian już to w Frejsingen, już też w Berchtesgaden przemieszkiwał. Um. w Regensburgu 23 M aja 1802 r. Feller przy wielkim talencie posiadał obszerne wiadomości, mianowicie o literaturze i historji kościelnej. Wydawał z niezmordowaną pilnością mnóstwo dzieł, w których dowiódł swej gorliwości i miłości ku Kościołowi. Najważniejsze dwa dzieła jego są: Journal historique et litteraire i Dictionnaire historique. Pierwsze wychodziło od r. 1704 p. t. Clef du cabinet des princes de l’Europe, znane więcej pod nazwą Journal de Verdun. F. należał do jego redakcji od Grud. 1769, a W r. 1773 rozpoczął wydawać toż pismo p. t. Journal hist, et lit., i w niém sam najwięcej pracował. Wydawał je najprzód w Luksemburgu, lecz w skutek zakazu Józefa II (26 Stycz. 1788), przeniósł się do Lüttich (1788—91), potem do Mastrichtu (1791—94). Wydał 60 tomów, w których większa część artykułów jest jego pióra. Są tam traktaty w rozmaitych materjach, w których przy każdej sposobności staje w obronie Kościoła, a zbija zarzuty przeciwników. Z tego dzieła robiono później rozmaite wyciągi. Drugie jego dzieło: Dictionnaire historique ou histoire abrégée de tous les hommes, qui se sont fait un nom par le génie, les talens, les vertus, les erreurs etc. depuis le commencement du monde jusqu’à nos jours, wyszło w Lüttich 1781 r. 6 t. in-8 i w Augsburgu 1781—1784 w 6 t. in-8. Kiedy zamyślano o nowém wydaniu tego Dykcjonarza w r. 1789, księgarzom brukselskim zakomunikowano dekret, zabraniający pod karą wygnania zbierać prenumeratę na niego (Feller, Journal hist. 15 Juin 1789 s. 803). Pomimo to Dykcjonarz wyszedł kilka razy za życia autora; po jego śmierci był kontynuowany przez Henrion’a (8-a ed. Paris 1832, 4 v. in-8 maj; inna 8-a ed. Lille 1832-33, 13 v. in-8, wydana staraniem kilku duchownych; edycja Henriona z nowemi uzupełnieniami wyszła także 1837 r. w Paryżu), przez Pérennès’a (Biographie universelle ou Diction, histor., Paris 1833; ib. 1841, i 1844), przez ks. T. Simonin (Biographie universelle des hommes qui se sont fait un nom, Paris 1845; Lyon 1860; ib. 1867), przez Ch. Weiss (tytuł tenże, Paris 1852, 8 v. in-8). Jego Catechisme philosophique (Liege 1772), zajmujący się zbijaniem filozofji antykatolickiej i wykazujący przeciw nieprzyjaciołom chrystjanizmu dowody za prawdziwością tegoż, został przetłumaczony na włoski i niemiecki język. Prócz tego napisał F. Réclamations belgiques (Liège 1787, 17 t.), Observations theologiques sur la jurisdiction des prétres hérètiques (ibid. 1794) i w in., których wydania i przekłady ob. De Backer, Biblioth. Nadto, zajmował się wydawnictwem wielu dzieł dawniejszych. Wiele pism swoich F. wydał zupełnie bezimiennie, a niektóre (np. Catech. philos.) pod pseudonimem Flexier de Reval. (Schrödl).
