Encyklopedja Kościelna/Filozofja religji
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom V) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Filozofja religji. Wszelka filozofja za przedmiot swój mieć musi jaką rzeczywistość, a mianowicie wielkie fakta w człowieku, w świecie i w dziejach; fakta te mają swoją filozofję, gdy umysł ludzki z danych empirycznych wznosi się do idei, z której one wypływają i w której wszystko schodzi się do swej jedności, w której te dane pokazują się, jako w swej koniecznej przyczynie i zasadzie. Jednym z takich wielkich faktów jest religja, ze wszystkiemi do niej należącemi zjawiskami. Jest ona faktem we wnętrzu ducha ludzkiego; jest faktem w zewnętrznym objawie gdy łączy ludzi i ludy, jest faktem najwyższym, gdy łącząc świat widzialny z niewidzialnym, czas z wiecznością, objaśnia początek i koniec wszystkiego. Jeżeli tedy umysł ludzki, mając przed oczyma wszystkie te fakta religjne, wznosi się do ich jedności i ztamtąd szuka ich genezy, praw i form ich rozwoju, wówczas powstaje filozofja religji. Filozofja religji tedy, jako badająca zasadę i istotę religji, jest nauką o religji, a mianowicie najprzód o religji w ogóle, a następnie w szczególności o religji objawionej. Nauka ta presupponuje już metafizykę i etykę, a przynajmniej ogólną część tej ostatniej; ponieważ, przystępując do rozwiązania pytań filozofji religji, powinniśmy mieć już dowiedziony byt Boga, wyświecony jego stosunek do stworzenia, a szczególniej do człowieka, wykazaną nieśmiertelność i duchowość duszy, jak i przeznaczenie ostateczne człowieka. Bez tego zrozumienie religji niepodobne: sam fakt religji byłby wówczas nierozwiązalną zagadką. Filozofja religji jest jedną z dopełniających części filozofji w ogóle, ponieważ ta ogólne swoje zasady stosuje do pewnej szczegółowej sfery poznania, do religji, ażeby faktu tego, t. j. religji, pozyskać filozoficzne wyrozumienie. Wiele bardzo pisano w nowszych czasach o filozofji religji z rozmaitego stanowiska. Pomijając innych, wymieniamy nastęnych: Kant, Die Religion inner der Granzen der reinen Vernunft; Schleiermacher, Reden fiber die Religion; Zimmer, Philosophische Religionslehre; Fichte, Anweisung zum seligen Leben, oder Religionslehre in Vorlesungen; Gerlach, Grundriss der Religionsphilosophie; Schelling, Phil. der Olfenbarung; Hegel, Religionsphilosophie; Taute, Religionsph. vom Standpnnkte der Phil. Herbarts i t. d. Pożytku z tych racjonalistowskich robót bardzo można mieć mało; za to zalecić można następne prace: Bergier, Traité de la vrai réligion: Storchenau, Philosophie der Religion; Sailer, Grundlehren der Religion; Rothenflue, Compend. phil. relig., w jego Institut. phil.; Perrone, Tractates de vera religione, w jego Dogmatyce; Stöckl, Grundriss der Religionsphilosohpie, Mainz 1873. Cf. artt. Religja, Objawienie, Kościół. N.
