Encyklopedyja powszechna (1859)/Aben Ezra
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Aben Ezra |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
Aben Ezra, a właściwie Abraham ben Meir ben Ezra, urodzony 1093 roku w Hiszpanii, um. 1168 w Rzymie, należy do najświatlejszych ludzi między Żydami XII wieku. Znał on języki: hebrajski, arabski, anamejski, przytem matematykę, astronomiję i naukę lekarska; wyrażał się jasno i zwięźle, niekiedy z epigrammatycznym dowcipem. Szczególniej zaś położył niepożyte zasługi w gramatyce i poezyi, teologii i exegezie biblijnej, jak również w astronomii. W skutek prześladowania opuścił w r. 1140 na zawsze ojczyznę. Widzimy go z kolei w Lombardyi, Prowancyi, Francyi, Egipcie (1156), na wyspie Rodus i w Anglii (1159). Ostatnie lata swego życia spędził w Rzymie. W każdém prawie miejscu, gdzie się zatrzymał, ulegając życzeniom zbiegających się do niego uczniów, pisał rozprawy grammatyczne, teologiczne, exegetyczne i astronomiczne, albo też z polecenia gmin układał synagogalne modlitwy. Przetłómaczył także na język hebrajski kilka dzieł arabskich, a nawet sam w języku arabskim pisał. Znał osobiście sławnych współczesnych uczonych: Jehudę Hallevi z Kastylii i Jakóba Tam z Francyi. Maimonides wyżej ceni pisma exegetyczne Aben-Ezry nad prace jego współczesnych. Wygotował także komentarze do wielu części starego Testamentu: do Pentateuchu wypracował później krótszy komentarz. Niektóre części tych dzieł wydane zostały w przekładzie łacińskim. Z pism jego astrologicznych, po większej części z arabskiego tłómaczonych, niektóre oddziały, jak: De naticitatibus (Wen. 1485); Opera astrologica (Wen. 1507); De diebus criticis (Lyon 1496); wyszły także w języku łacińskim. Aben-Ezra z Jehudą Hallevi i Mojżeszem ben Erza tworzą świetny tryumwirat owoczesnej literatury żydowskiej. U późniejszych średniowiecznych chrześcijańskich autorów, Aben-Ezra jest znany pod imieniem Abenare albo Avenara.
