Encyklopedyja powszechna (1859)/Acephala monstra
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Acephala monstra |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Acephala monstra. (Potwory bezgłowe). Stanowią gruppę potworów, przychodzących na świat bez głowy widocznej na pierwszy rzut oka, która przecież u nich bardzo często istnieje, ale można ją rozpoznać tylko za pomocą rozbioru anatomicznego; wykształca się bowiem w zarodku do pewnego i to bardzo nizkiego stopnia, a dalsze jej rozwijanie się zupełnie ustaje. Oto jest główna charakterystyka tej grupy potworów. Obok tego i inne ich organa nie wykształcają się prawidłowo. Kadłub przedstawia zwykle dwie połowy; prawą i lewą, lecz nie symetryczne, niekiedy do tego stopnia, że tylko bardzo ścisłe anatomiczne badanie jest wstanie wykryć dwie połowy ciała. W ogóle cała budowa uderza brakiem wykończenia. Czasami rodzą się tego rodzaju potwory z jedną tylko nogą i to pokrzywioną, a jeżeli mają ręce, to albo bez palców, albo do połowy tylko wykształcone. Zewnętrzne części rodne są prawie zawsze bardzo niedokładne, tak, że częstokroć płci nie podobna rozeznać. Wewnętrzny układ ciała, odpowiada zawsze zewnętrznemu. Kiszki wykształcają się zwykle lepiej, jak inne trzewia; ale za to wątroby, żołądka, śledziony, płuc, serca, albo brakuje zupełnie, albo na ich ślady tylko natrafić można. Szkielet także nigdy nie jest wykończonym. Szczególniejsza jeszcze okoliczność charakteryzuje grupę bezgłowych potworów, rodzą się one zawsze jako bliźnięta, w jednej, a czasami w dwóch parach, wtedy przychodzą na świat zwykle przedwcześnie. Zdarza się jednak, że jedno z takich bliźniąt wykształci się zupełnie, a drugie pozostanie na mniej, lub więcej nizkim stopniu rozwoju. Wtedy ciąża przebiega prawidłowy swój zakres, płód wykształcony żyje i może dorość, płód zaś potworny, przychodzi na świat nieżywym tak, jak wszystkie potwory tej grupy. Bliźnięta takie nigdy nie bywają płci różnych, a chociaż czworo ich razem na świat przyjdzie, zawsze albo wszystkie będą żeńskie, albo też męzkie; dotychczas nieznanym jest wyjątek od tego prawidła. U ludzi potworność tego rodzaju zdarza się częściej, jak u zwierząt. Geoffroy Saint-Hilaire podzielił tę grupę na 3 podziały: 1) Acephalus. Kadłub niesymetryczny, piersi i odnogi dość wyraźnie odznaczone, napotykany dotąd tylko w rodzaju ludzkim. 2) Paracephalus. Kadłub niesymetryczny bez odnóg, mianowicie piersiowych (rąk), napotykany u ludzi, owiec i jeleni. 3) Mylacephalus. Kadłub niesymetryczny bez odnóg, napotykany u ludzi i kóz. (ob. Potwory). Dr. K. K.
