Encyklopedyja powszechna (1859)/Acosta (Gabryel p. Uriel)
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Acosta (Gabryel p. Uriel) |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Acosta. (Gabryel, potem Uriel), szlachcic portugalski, pochodzenia żydowskiego, urodził się w Oporto 1587 r. i tamże w religii katolickiej wychowany został. Doszedłszy lat młodzieńczych, gdy oddał się badaniom dzieł teologicznych, zwątpił o Boskiej prawdzie wiary Chrystusowej, i zawahał się między czystym naturalizmem a judaizmem. Wreszcie schroniwszy się do Amsterdamu, jako do miasta odznaczającego się wtedy zupełną tolerancyją religijną, przeszedł na religiję żydowską, a raczej wrócił do wiary swych przodków, poddawszy się bolesnej operacyi obrzezania. Wkrótce jednak był niezadowolony z nowych swych współwyznawców, i zaczął pisać przeciw rabinicznej nauce i przeciw nieśmiertelności duszy, a gdy na obronę swych zasad ogłosił dzieło p. t.: Examen de tradicions phariseas conferidas con a ley escripta, 1624, — Żydzi korzystali z tego i oskarżyli go o ateizm przed urzędem chrześcijańskim. W skutek tego skonfiskowano mu majątek, uwięziono i siedmioletnią obciążono klątwą. Musiał więc pogodzić się z synagogą i poddać haniebnej karze, jaką nań rabini za pokutę nałożyli: otrzymać miał w gołe plecy 39 plag i położyć się w progu głównych drzwi bóżnicy, a gdy wchodzący po nim deptali, rabin odmawiał formułkę rozgrzeszenia. Ciągłe prześladowania jakich Acosta z powodu swych ateistycznych zasad doznawał, do tego stopnia go rozdrażniły, iż wystrzałem z pistoletu życie sobie odebrał, według jednych 1640 r., a według drugich 1648 r. Cierpienia i walka z zasadami religijnemi i filozoficznemi tego namiętnego skeptyka, dostarczyły znakomitemu niemieckiemu poecie Gutzkow treści do tragedyi Uriel Acosta (2 wydania, Lipsk 1850 r), a poprzednio do nowelli p. t.: Der Sadducaer von Amsterdam (1834). Autobijografija Acosty wyszła po łacinie i niemiecku r. 1847 w Lipsku; Jellinek wydał: Acostas Leben und Lehre (Zerbst 1847 r.). (Tragedyję Gutzkowa p. t.: Uriel Acosta przełożył na język polski najprzód Mikołaj Bołoz Antoniewicz (Lwów 1850), następnie zaś Kapliński zmarły w r. 1856). J. Pr.
