Encyklopedyja powszechna (1859)/Alexander Newski
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Alexander Newski |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Alexander Newski (święty), drugi syn Jarosława Wszewołodowicza, wielkiego księcia włodzimierskiego. Zostawszy w roku 1238 księciem Nowogrodu, gdy król szwedzki, mszcząc się za najazdy tej Rplitej na Finlandyję, posłał w roku 1240 zięcia swojego Burgera, z licznem wojskiem w łodziach rzeką Newą, na spustoszenie posiadłości nowogrodzkich, Alexander uderzył z nienacka na Szwedów, ze szczupłą garstką wojska, przy ujściu Iżory, pobił ich na głowę i tem zwycięztwem zasłużył na przezwisko Newskiego. Tymczasem Krzyżacy inflantscy opanowali Psków i najeżdżali zachodnie granice Nowogrodu. Alexander wyprawiał posiłki mieszkańcom Pskowa, a sam spotkawszy nieprzyjaciół nad jeziorem Czudskiem w r. 1242 poraził tak silnie, iż Krzyżacy musieli prosić pomocy króla duńskiego. Alexander zawarł z nimi pokój na warunkach nader korzystnych dla Nowogrodu. Następnie prowadził wojnę z Litwą, z powodu opanowania przez nią Toropca. W roku 1248 jeździł do tatarskiego obozu Batego, przy ujściu Wołgi, a ztamtąd przez stepy Tataryi do Wielkiego Hana; przyjęty łaskawie od jednego i drugiego, wrócił szczęśliwie, otrzymawszy w zarząd Kijów z całą Rusią południową, nad którą wówczas mieli władzę namiestnicy mongolscy. We dwa lata później (1252), wyniesiony przez Batego na godność wielkiego księcia włodzimierskiego. Uważając uległość Mongołom za jedyny środek ocalenia Rusi, po-wielekroć jeździł do hordy, z podarunkami dla hanów, starał się o względy tatarskiej starszyzny, regularnie płacił haracz, i wszelkiemi sposobami usiłował niewzbudzać podejrzliwości ciemiężców swojej ojczyzny. Umarł 14 Listopada 1263 r., i przez wdzięcznych poddanych zaliczony w poczet świętych. Zwłoki jego spoczywały do r. 1724 w monasterze włodzimierskim Narodzenia Najświętszej Panny, a ztamtąd przeniesione do Petersburga przez Piotra Wielkiego, który wtedy ustanowił order świętego Alexandra Newskiego. — Z pomiędzy synów jego, zasługuje na szczególną uwagę Daniel Alexandrowicz, protoplasta książąt Moskiewskich, którzy trzymając się polityki swojego przodka, zdołali wreszcie oswobodzić Moskwę od jarzma Mongołów. M. B. S.
