Encyklopedyja powszechna (1859)/Alfred Wielki
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Alfred Wielki |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Alfred Wielki, król angielski, syn Etelwolfa i wnuk Egberta, przez wybór narodu wstąpił na tron w 22 roku życia, po śmierci starszego brata Etelreda. Poprzednio już wyuczywszy się wojennego rzemiosła w walce z Duńczykami, podwoił usiłowań by ocalić niepodległość ojczyzny. Zrazu walczył niepomyślnie, gdyż Duńczycy coraz nowe wojska wysadzali na ląd, a Anglosaxoni albo poddawali się pod obce jarzmo, albo zupełnie kraj opuszczali. Nakoniec i Alfred zmuszony był w przebraniu ratować się ucieczką. Przez czas niejaki żył w chałupie pastuszej, później zaś, gdy naród uzbrajał się przeciw Duńczykom, wśród samotnych bagnisk wystawił warownię, do której powołał swoich wiernych poddanych. Późniejsze podania rozmaicie upoetyzowały czyny wojenne Alfreda, jak np. że zebrawszy swoich, zanim stanął na ich czele, chcąc wybadać pozycyję armii duńskiej, w ubraniu arfiarza wkradł się do nieprzyjacielskiego obozu. Pobiwszy i upokorzywszy Duńczyków pozwolił im wprawdzie pozostać w kraju na dawnych osadach, wszakże uznać go musieli za króla i przyjąć wiarę chrześcijańską. Zakładał liczne twierdze i naród ćwiczył w sztuce wojennej, obok tego zaś zachęcał do rolnictwa, starał się o rozkrzewienie nauk, i niezłomną sprawiedliwością odznaczył się równie względem Duńczyków jak Anglików. W późniejszych czasach przypisywano mu rozmaite zbawienne urządzenia, które on albo tylko rozpoczął, albo też które istniały już u Anglosaxonów, a przez niego tylko zostały wznowione i dalej rozwinięte. Gorliwy zwolennik nauki, przełożyć kazał na narzecze anglosaksońskie kilka dzieł z języka łacińskiego; sam zaś jeszcze w 36 roku życia mowy tej się wyuczył, poczém osobiście przetłómaczył dzieło Boecyjusza: De consolatione philosophiae, oraz historyję Orozyjusza, z dodatkiem własnych przypisków o niektórych podróżach po morzu północném i bałtyckiem, oraz opisu krajów słowiańskich. Sam Alfred urządził kilka wypraw morskich w celu naukowym, na czele których stali Normandczycy Other, który z Norwegii zwiedził morze Białe, i Wulfstan, który od Szlezwigu popłynął do zatoki lińskiej. Dla poparcia podobnych przedsięwzięć, szczególnie zaś dla odparcia najazdów norwegskich, powiększył swoją flotę i wystawił statki o 60 wiosłach. Um. 901 roku. Najważniejszém źródłem do historyi jego życia jest: Vita Alfredi, napisana przez jego przyjaciela Asser z Wallii, późniejszego biskupa w Sherburn (najlepsza edycyja w Oxfordzie, 1722 r.). W naszym języku, prócz opisu rządów jego w Historyi Angielskiej księdza Jodłowskiego, mamy krótki, ale dosyć dokładny jak naówczas żywot jego przez Krasickiego (T. X. w Życiu sławnych mężów) i zajmujące porównanie Alfreda z Kazimierzem Wielkim. F. H. L.
