Encyklopedyja powszechna (1859)/Almamun
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Almamun |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Almamun, siódmy kalifa z pokolenia Abbassydów, syn sławnego Harun-al-Raszyda, urodzony 786 roku, wstąpił w roku 813 po bracie swoim Aminie na tron bagdadzki, przed czém nazywał się Mahomed. Miał naprzód do zwalczenia wiele przeciwności, do wytępienia ducha stronnictw do powściągnienia wiele buntów, które władzy jego niejednokrotnie zagrażały. Za pozór do jednego podobnego buntu podawano zmianę przez Almamuna sukni czarnej, używanej przez Abassydów na zieloną, jakiej używali Mahomet i Ali. Wychowany w szkole mądrego Dżafara-ben-Jahia, skoro władzę swoją utrwalił, uświetnił panowanie swoje postępowaniem łagodném z dawniejszemi swemi przeciwnikami; od tego też czasu mógł się poświęcić naukom i umiejętnościom, które umiał wspierać. Z jego to rozkazu wytłómaczono wiele dzieł greckich na język arabski; lecz astronomija i filozofija przed innemi naukami zwróciły na siebie jego uwagę. Z rozkazu Almamuna przejrzano i poprawiono tabliee astronomiczne Ptolemeusza; następnie, chcąc nabyć dokładnego wyobrażenia o wielkości ziemi, kazał zmierzyć jeden stopień południka ziemskiego na równinie Syngaru w Mezopotamii, a nadto oznaczyć na nowo pochyłość ekliptyki. Przywiązując nie mniej wagi do nauk moralnych i filozofii, ofiarował cesarzowi greckiemu w Konstantynopolu sto centnarów złota i trwały pokój, za pozwolenie filozofowi Filonowi udania się na czas niejaki na dwór jego. Przed Almamunem spory religijne pomiędzy Mahometanami toczyły się tylko o to: który z towarzyszy Mahometa miał prawo po nim nastąpić, albo czyli też władza najwyższa po śmierci proroka nie powinna była przejść w ręce Alego i jego następców? Almamun otworzył nowe pole do rozpraw pomiędzy swemi współwyznawcami, zwracając ich uwagę na subtelności metafizyczne, odnoszące się do samej istoty objaśnień zawartych w Koranie; naprzykład na pytanie: czyli te objawienia istniały od wieków, lub czyli też one były stworzone w miarę ogłaszania ich przez proroka? Almamun umarł roku 833 ery chrześcijańskiej, około Tarsu, w powrocie z wyprawy przeciwko cesarzowi greckiemu w Konstantynopolu, którego wyspę Kandyję opanował. Pomimo świetności jego panowania, nie można zaprzeczyć, że spory scholastyczne, które jemu winne były początek i poparcie, znakomicie się przyczyniły do śpiesznego obalenia panowania Kalifów.
