Encyklopedyja powszechna (1859)/Anasarca
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Anasarca |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Anasarca (hydrops), puchlina wodna, puchlina podskórna (z greckiego: ana, około, sarx mięśnia), oznacza wodę w ciele. Jest to obrzmienie wodniste całego ciała i kończyn, znamionujące się bladością, oziębieniem, miękkością i brakiem sprężystości skóry, tak dalece, że palec w nią wtłoczony zostawia dołek po sobie. Puchlina, anasarca, zasadza się na znakomitym nagromadzeniu się płynu wodnistego, serwatczanego w tkance komórkowatej podskórnej; bywa ogólną lub częściową: pierwsza zajmuje całe ciało, druga ogranicza się do jednej tylko części, np. do stóp, krzyża lub twarzy; to ostatnie nosi nazwanie obrzmienia (oxdeme). Niekiedy puchlina dochodzi do tego stopnia, że skóra nadzwyczaj rozciąga się i twardnieje, płyn zaś wodnisty przesiąka przez pory w skórze, albo podnosi nadskórek pod postacią bąblów lub pęcherzy; dostaje się równie wewnątrz do tkanki komórkowatej pomiędzy mięśniami i głębiej. Każda puchlina ogólna zaczyna się niemal zawsze od obrzmienia miejscowego, zazwyczaj od stóp i goleni, każdej towarzyszy znaczne umniejszenie, albo i zupełne zatrzymanie moczu, oraz brak przeziewu skórnego i potów. Puchlina odpowiednio do swego rodzaju powszechnie dzieli się na dwa gatunki: 1) na idiopatyczną, czyli pierwotną; 2) na symptomatyczną, będącą wynikiem innych chorób. Nadto puchlina dzieli się na: 1) ostrą czyli steniczną zbytkiem tonu; 2) przewlekłą, asteniczną z niedostateczną działalnością części stałych; 3) spasmodyczną czyli nerwową. Pierwsza jest wynikiem podniesionej czynności żywotniej naczyń wyziewających, a ztąd i przymnoźonego wydzielania; druga przeciwnie, powstaje od umniejszonej absorbii i z niedostatecznej czynności naczyń wsyssających, mających odprowadzać płyny; trzecia zrządzoną bywa wyłącznie przez uporczywe kurczenie się czyli przez spazm naczyń wsyssających. Puchlina endemiczna bywa w miejscach mokrych, w pobliżu jezior i rzek, w okolicach zimnych i mokrych od częstych wylewów wód, częstą bywa u osób zajmujących dolne mieszkania, ciemne, wilgotne, w których powietrze mało odświeża się; na wiosnę przed nadejściem pory ciepłej i suchej lub w zimnej i dżdżystej jesieni.- Przyczyny uspasabiające do puchliny są: temperament limfatyczny i fle-gmisty, wiek dziecinny i starość, ciąża, życie siedzące u ludzi poświęcających się naukom i u rzemieślników, odzież wilgotna długo przechowywana; obfite używanie napojów wodnistych, mianowicie zimnej wody za napój; nadużywanie napojów rozpalających; poruszenia umysłu poniżające, jako to: obawa, smutek, niepokój; wyczerpniecie sił przez długą wstrzemięźliwość lub przeciwnie przez nadużycia; pokarmy wodniste mało odżywne i t. d. Wywołują puchlinę: ubytek soków żywotnych, jako krwi, limfy i t. p.; pewne choroby ciężkie, ostre, np. szkarlatyna, biegunka, dyssenteryja, lub przewlekłe, jako to: pewne wyrzuty skórne, womit chroniczny, słodkomocz, szkorbut, porażenie, zawały czyli zatkanie trzewiów brzusznych, a najbardziej białkomocz i choroba Brighta: w szczególności zaś choroby serca i naczyń wielkich. Dla tego też i leczenie puchliny musi być rozmaite. W każdej z nich starać się potrzeba nasamprzód: usunąć przyczynę, powtóre wypędzić nagromadzone płyny, potrzecie przywrócić ton właściwy w układzie skórnym. Dr. J. K.
