Encyklopedyja powszechna (1859)/Antagonizm
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Antagonizm |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Antagonizm, przeciwniczość, tak nazywa się w ciele żyjącem działanie, mocą którego jeden organ powstrzymuje czynność drugiego i sprowadza je do właściwego zakresu. Najwyraźniej daje się to widzieć w systemacie mięśni, gdzie pewne mięśnie działają wprost przeciwnie drugim i dla tego nazwane są antagonistycznemi czyli przeciwniczemi; tak zginacze kolana zginają je, wyprostne zaś działają im przeciwnie, a wspólne działanie jednych i drugich nogę wypręża. Antagonizm objawia się także w skórze i błonach śluzowych, rozwolnienie powstrzymuje poty, jak również poty powstrzymują rozwolnienie. Dowodem antagonizmu w systemacie nerwowym jest to, że przy głębokiem rozmyślaniu usta-ją dowolne ruchy muskułów, a przy mocném wzruszeniu umysłu milkną cierpienia ciała. Uczucie zimna w członkach przy nagromadzeniu się krwi w sercu i płucach, a przy swobodniejszym ruchu krwi w członkach oddaleńszych, spokojniejsza działalność serca dowodzi także antagonizmu w krążeniu krwi. W działaniach złożonych organizmu, łatwo jest niejedno za pomocą antagonizmu, lub sympatyi i antypatyi objaśnić, chociaż w takiém objaśnieniu więcej gra wyrazów jak rzecz zyskuje. Dawniej też lekarze wiele zjawisk tłumaczyli na mocy antagonizmu, a systemat lekarski polegający na odciąganiu ma początek w teoryi antagonizmu. Jak w naturze tak też i w krainie ducha panuje prawo antagonizmu to jest przeciwdziałania lub wzajemnego wpływu sił; i tutaj każde działanie pociąga za sobą reakcyję (przeciwdziałanie).
