Encyklopedyja powszechna (1859)/Antystenes
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Antystenes |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
Antystenes (Antisthenes), filozof ateński, założyciel szkoły Cyników (ob.), uczeń Gorgijasza, a następnie i Sokratesa, żył około r. 380 przed nar. J. Chryst. Jakkolwiek Antystenes bynajmniej metody spekulatywnej w filozofii nie wyrzekał się, przecież głównie, acz zbyt jednostronnie, kształcił kierunek praktyczny nauki Sokratesa. Antystenes podzielał zdanie Sokratesa, że cnota najwyższym jest celem, prawdziwém przeznaczeniem i jedyną szczęśliwością człowieka; za najlepszy zaś środek dojścia do cnoty, a więc za źródło szczęścia, uważał równie jak Sokrates, dążenie do jak najmniejszej liczby potrzeb, tylko że zdanie to w nauce Antystenesa przemieniło się w nonsens takiej treści: „Najszczęśliwszym jest ten, kto najmniej potrzebuje.“ Skutkiem tego sam Antystenes całą odzież swoją ograniczał na płaszczu, sprzęty na kubku drewnianym, torbie i kiju; zapuszczał włosy i brodę, sypiał na gołej ziemi, a w pożyciu z ludźmi zaniedbywał wszelkie względy na zwyczaj towarzyski. Jako teolog spekulatywny, filozof ten odróżniał mnogość bożków ludowych od jednego Boga naturalnego (ob. Cycerona De natura Deorum, ks. I, rozdz. 13: Populares deos multos, naturalem unurn); był więc monoteistą. W metafizyce Antystenes poniekąd był sceptykiem, utrzymywał bowiem, że nie jesteśmy w stanie poznawać samej istoty rzeczy, lecz jedynie ich względem siebie stosunek, i że takie tylko zdania żadnej nie ulegają wątpliwości, w których subjekt i predykat są jedno i to samo, jak np.: człowiek jest człowiekiem; dobre jest dobrem i t. d. Z licznych pism Antystenesa, pomiędzy któremi jedno jego dzieło, p. t.: Sathon, wymierzone było przeciw nieprzyjaznemu dlań Platonowi, żadne czasów naszych nie doszło; drukowane bowiem pod jego nazwiskiem dwie mowy w zbiorach Aida i Stephanusa nie są autentyczne.
