Krótki przewodnik do Zakopanego i po Tatrach/całość
| <<< Dane tekstu | ||
| Autor | ||
| Tytuł | Krótki przewodnik do Zakopanego i po Tatrach | |
| Data wyd. | 1878 | |
| Druk | Wł. L. Anczyc i Spółka | |
| Miejsce wyd. | Kraków | |
| Źródło | Skany na Commons | |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
| |
| ||
| Indeks stron | ||
|
Cena 10 centów.
KRÓTKI PRZEWODNIK
DO ZAKOPANEGO I PO TATRACH.
Napisał
Ks. A. W. SUTOR.
Członek Wydziału Towarzystwa Tatrzańskiego.
Treść: 1. Drogi prowadzące do Zakopanego. 2. Furmanki, popasy, noclegi. 3. Mieszkania, pożywienie, kasyno, sklepy, poczta w Zakopanem. 4. Zwykłe wycieczki z Zakopanego. 5. Dalsze i mozolniejsze wycieczki. 6. Przewodnicy. 7. Schroniska w Tatrach. 8. Uwagi dodatkowe. 9. Mapa dróg do Zakopanego i Tatr.
KRAKÓW.
Drukiem Wł. L. Anczyca i Sp.
1878.
|
1. Ze Lwowa, a) koleją żelazną Karola Ludwika do Krakowa (342 kilm.) płaci się II. kl. 12 zła. 18 ct., III. 6 zła. 33 ct.[1]. Z Krakowa końmi na Mogilany (15 kilm.), poczta, dom zajezdny. Myślenice (15 kilm.) miasto powiatowe, poczta, telegraf, hotel, apteka. Lubień (15 kilm.) wieś, dwie karczmy z restauracyą, poczta. Luboń, góra, widok na Babiągórę. Skomielna, wieś, poczta. Tu krzyżuje się droga z idącą z Jordanowa do Rabki i Sącza. Zabornia (15 kilm.), dwie karczmy, z restauracyą. Ztąd prowadzą drogi do Orawy i do Rabki. Ś. Krzyż, Obidowa, (11 kilm.) góra, widok na dolinę Nowotarską, Tatry i Babiągórę. Nowytarg (19 kilm.) miasto powiatowe, poczta, telegraf, hotel, apteka. Ztąd prowadzi droga do Czorsztyna, Pienin, Szczawnicy, oraz przez Czarny Dunajec do Orawy. Poronin, poczta. Zakopane (26 kilm.), wieś u podnóża Tatr. Z Krakowa do Zakopanego 116 kilm.
Ze Lwowa b) koleją żelazną Karola Ludwika do Tarnowa (264 kilm.) płaci się II. kl. 9 zła. 40 ct., III. kl. 4 zła. 89 ct. Ztąd koleją żelazną tarnowsko-leluchowską do Starego Sącza (95 kilm.) płaci się II. kl. 3 zła. 36 ct., III. kl. 2 zła. 40 ct. Ztąd końmi drogą krajową przez Łącko, Krościenko (miasteczko obok Szczawnicy 38 kilm. od St. Sącza), Czorsztyn, ruiny zamku, Maniowy, Nowytarg (76 kilm. od Starego Sącza).
2. Z Warszawy, koleją warszawsko-wiedeńską przez Granicę, Szczakowę do Krakowa (347 kilm.). Płaci się II. kl. 5 rubli 58 kop. i 2 zła. 26 ct., III. kl. 3 r. 72 kop. i 1 zła. 51 ct. Ztąd końmi jak wyżej wskazano.
3. Z Poznania a) koleją żelazną przez Wrocław, Oświęcim do Krakowa (448 kilm.). Płaci się II. kl. 21 marek 70 f. i 2 zła. 31 c., III. kl. 13 mr. 80 fg. i 1 zła. 54 ct.
Z Poznania b) przez Wrocław, Opole, Koźle, Raciborze, Bogumin, ztąd przez Mikulasz do Popradu (583 klm.) II. kl. 20 mr. 70 fg. i 9. zła. 18 ct., III. kl. 13 mr. 20 fg. i 6 zła. 12 ct. Z Popradu końmi do Szmeksu, a ztąd pieszo przez szczyty tatrzańskie do Zakopanego, albo z Popradu końmi przez Kezmark, Zdziar, Podspady, Jurgów, Bukowinę, Poronin, do Zakopanego. Droga ta trwa 12 godzin z popasami. Z Popradu do Bogumina odchodzi pociąg wieczór o godzinie 6 min. 12, rano o godz. 7 m. 39.
Osoby pojedyńcze, udające się z Krakowa do Zakopanego z niewielkim pakunkiem, mogą się dostać powozem pocztowym do Nowegotargu. Jazda nocna. Płaci się od osoby 5 zła. 81 ct.[2] Ztąd wózkiem pocztowym do Zakopanego 1 zła. 20 c. Jadącym zaś we dwie lub więcéj osób, zaleca się wózki góralskie, które każdego czasu nająć można w Krakowie na Kleparzu po cenie 12 do 14 zła. za wóz kryty parokonny, a po 8 do 9 zła. za jednokonny.
Wyjeżdżający z Krakowa rano pomiędzy godz. 6tą a 7mą, obiadują w Myślenicach w oberży pod Lwem; nocują w Zaborni, gdzie są dwie karczmy z gościnnemi pokojami, a wyjechawszy ztąd o 6téj rano, stają około 1széj po południu w Zakopanem.
Wyjeżdżający z Krakowa w południe, dojeżdżają na nocleg do Lubnia, zkąd wyjechawszy o 6téj rano, dostają się do Zakopanego przed wieczorem.
Wyjeżdżający ze Starego Sącza o 6téj rano, przyjeżdżają na południe do Krościenka, a na wieczór do Nowegotargu (33 klm.); ztąd na drugi dzień przed południem do Zakopanego. Ze Starego Sącza idzie dwa razy dziennie powóz pocztowy przez Krościenko do Szczawnicy, a z Krościenka przez Czorstyn, Nowytarg do Krakowa raz dziennie. Ze Starego Sącza do Szczawnicy płaci się od osoby 3 zła. 1 c., a ztąd do Nowegotargu 2 zła. 70 ct.
Wyjeżdżając z Popradu końmi najpóźniéj o 6téj rano, można stanąć na wieczór w Zakopanem.
Wózków góralskich na wycieczki w Tatry dostać można na miejscu w Zakopanem. Za parokonną furę do Morskiego Oka płaci się od 6 do 8 zła. Do Kościelisk 2 zła. Do Jaszczurówki, Kuźnic itp. od 60 c. do 1 zła. Do Nowegotargu 2 zła.
Przybywszy do Zakopanego najlepiéj udać się wprost do biura Towarzystwa tatrzańskiego (dom na wstępie przy drodze); tam zasięgnąć można wszelkich bliższych informacyj.
Mieszkania. Hotelu w Zakopanem nie ma, lecz zato gospodarze zakopiańscy chętnie wynajmują swoje schludne domki na mieszkanie przybyłym gościom. Za izbę schludną ze sprzętami (bez pościeli, lecz tylko z sianem do wypełnienia sienników) płaci się od 3 do 5 zła. tygodniowo. Izb takich do wynajęcia koło kościoła w Zakopanem jest przeszło 60, oprócz również wygodnych lecz odleglejszych na Bystrem, Chramcowkach, w Kuźnicach.
Pożywienie. w Zakopanem znajdują się dwie restauracye, w których obiad z trzech potraw kosztuje od 60 do 80 ct. Oprócz tego można tu dostać kawy, herbaty, piwa nowotarskiego i wina węgierskiego.
W sklepie tutejszym sprzedają towary kolonialne, mąkę, świéce, naftę, kramarszcyznę i naczynia stołowe. Mięsa wołowego, cielęciny i baraniny dostarczają miejscowi rzeźnicy a pieczywa miejscowi piekarze; nabiał, żentycę, drób, grzyby, poziomki, maliny itd. donoszą codziennie górale.
Praczki, dwóch szewców i krawców mieszkają we wsi i w Kuźnicach.
Biuro pocztowe z ekspedycyą codzienną znajduje się w Kuźnicach, godzinę pieszéj drogi od wsi oddalone. Wózek pocztowy, jednokonny, przywozi z Nowegotargu osoby pojedyncze, przybywające z Krakowa powozem pocztowym, za 1 zła. 20 c., lub inne drobne sprawunki, np. lekarstwa z apteki, za umówioném wynagrodzeniem.
Towarzystwo tatrzańskie utrzymuje w Zakopanem dla wygody swoich członków obszerną salę z dwoma przybocznemi pokojami, gdzie się znajduje kilkanaście pism peryodycznych, bilard i inne gry towarzyskie. Tu również znajdują się różne przyrządy na wycieczki: lunety, termometry, sznury, siodła damskie itd.
1. Morskie Oko. Z Zakopanego wiodą trzy drogi:
a) Pierwsza wprawdzie trudniejsza, ale zato najpowabniejsza przez Kuźnice, Halę Królową, Szałasy Gąsienicowe, Czarny Staw pod Kościelcem, Zmarzły, Zawrat, Pięć Stawów (schronisko Tow. tatrz. szałas, widok na wodospad Siklawy), Swistówkę. Wyszedłszy o godz. 6téj rano z Zakopanego, przychodzi się w tymże dniu na godzinę 6tą wieczór do Morskiego Oka.
b) Lasami również pieszo przez Jaszczurówkę, polanę Waksmundzką (szałasy) do Roztoki, a ztąd do Morskiego Oka. Na tej drodze nie przechodzi się żadnego szczytu, więc wygodna, krótsza, ale mniéj zajmująca.
c) Dla jadących wózkami góralskiemi przez Poronin, Murzasichle, Bukowinę, Głodówkę (widok wspaniały), Łysą, Opalone do Roztoki. Chcąc być na wieczór w Roztoce, wyjeżdża się z Zakopanego o godz. 10téj rano.
2. Kościeliska, dolina 1½ mili długa, 1 milę od kościoła w Zakopanem odległa. Droga dla pojazdów dość wygodna tylko do altany Goszczyńskiego, daléj wózkiem góralskim lub pieszo. Niewychodząc na szczyty, zwiedzić je można z Zakopanego w 6 godzinach.
3. Krzyżne, szczyt. Wycieczka półtoradniowa z noclegiem w schronisku pod szczytem, lub w szałasach na Waksmundzkiéj. a) Idzie się przez Jaszczurówkę, Waksmundzką, wschodnim bokiem Koszystéj aż do schroniska Nowickiego. b) Albo w krótszym ale niewygodnym kierunku przez Kuźnice, Halę Królową, Suchy potok, spodem Żółtéj Turni, Pańszczycę, Koszystą. Z Krzyżnego ułatwione zejście przez Buczynowe do Pięciu Stawów.
4. Czerwony Wirch, szczyt. Wycieczka jednodniowa, wychodząc z Zakopanego o 6téj rano przez Kuźnice, Kalatówki, tak zwane Źródło Białego Dunajca (wywierzysko), Konratową (szałasy), Piekiełko, Kopę Kondracką na Czerwony Wirch. Z powrotem tąż drogą lub przez Małą Łąkę, albo nareszcie przez Upłaz do Kościelisk ku altanie Goszczyńskiego. Ztąd można wrócić do Zakopanego zamówionemi wózkami góralskiemi.
5. Swinica, szczyt. Wycieczka jednodniowa od 12—14 godzin z przestankami. Idzie się przez Kuźnice, Boczań, Kopę Magóry, Lilijowe, koło Skrajnéj Turni, południowym bokiem Swinicy na szczyt.
6. Bliższe, półdniowe wycieczki: Strążyska, dolina (wodospad, szałasy), Za Bramką, Białe, Kalatówki, Jaworzynka, Grota w Magórze, Gubałówka, zkąd widok na całe Tatry. Na wszystkich powyższych wycieczkach bywają także kobiety i dzieci od lat 14tu.
Na szczyt Gerlachu, Lodowego, Łomnicy, Wysokiej, Ganku, Krywania, Baranich Rogów, Batyżowieckiego, Sławkowskiego, Rochaczów itp.
Prawie na każdą z tych wycieczek potrzeba 3 do 4 dni czasu, oraz sił doświadczonych na pomniejszych wycieczkach. Bliższych objaśnień w tym względzie udziela gospodarz kasyna w biurze Towarzystwa tatrzańskiego w Zakopanem.
Wala Jędrzej, Sieczka Maciej, Tatar Szymon, Roj Wojciech, Wala Jędrzej (syn). — Drugorzędni: Ślimak Wojciech, Samek Wojciech, Gąsienica Jan (z Bystrego), Gąsienica Wojciech (kościelny), Gąsienica Wojciech (Gładczan), Gronikowski Jan, Bachleda Jan (Curuś). — Trzeciorzędni: Stopka Jan, Tadziak Jędrzej, Roj Michał, Roj Szczepan, Topór Jan.
Chcąc uniknąć zawodu a nawet niebezpieczeństwa, nie należy brać innych za przewodników oprócz powyższych, szczególniéj na dalsze i trudniejsze wycieczki.
Przewodnikom płaci się dziennie po 1 zła. na wycieczki po dolinach, 1 zła. 50 ct. po szczytach na wycieczkach kilkudniowych, 2 zła. na najwyższe szczyty.
Przewodnik obowiązany jest do dźwigania 15 kilogr. rzeczy, bez osobnego wynagrodzenia. Pomocnikowi przewodnika (tragarzowi) płaci się dziennie 80 ct. po dolinach, 1 zła. po wysokich szczytach.
1. Staszyca przy Morskiem Oku. Dom duży o czterech izbach, kuchni i sieni. Pomieścić może na nocleg wygodnie najmniéj 30 osób. Na stawie jest tratwa na 10 osób.
2. Pola w Roztoce. Dom duży o trzech izbach, kuchni i sieni. W obydwóch powyższych schroniskach są sienniki, poduszki, prześcieradła i światło do użytku nocujących członków Towarzystwa tatrzańskiego. Za nocleg płaci się 40 ct. od osoby. Za użycie tratwy na Morskiem Oku tam i napowrót 1 zła. Nie należy płacić nieodebrawszy wprzód kwitu sznurowego od dozorcy schroniska. Członkowie Towarzystwa otrzymują zwrot połowy powyższéj opłaty w biurze Tow. tatrz. W obydwóch schroniskach jest drukowany cennik potraw i napojów, jakich tu dostać można.
3. Nowickiego pod szczytem Krzyżnego, pomieścić może 8 osób.
4. Zejsznera przy Pięciu Stawach.
5. Altana Goszczyńskiego w dolinie Kościeliskiej.
Pod Młynarzem znajduje się schronisko o trzech izbach, własność p. Salomona, obywatela węgierskiego.
§ 1. „Celem Towarzystwa jest: 1) Umiejętne badanie Karpat, oraz rozpowszechnianie zebranych o nich wiadomości. 2) Zachęcanie do ich zwiedzania, ułatwienie przystępu do nich i pobytu tamże turystom, a w szczególności swoim członkom. 3) Ochrona zwierząt halskich (alpejskich), mianowicie kozic i świstaków. 4) Wspieranie przemysłu górskiego wszelkiego rodzaju.“
Prawa i obowiązki Członków Towarzystwa tatrzańskiego:
§ 7. „Każdy Członek Towarzystwa ma prawo głosu, wyboru, wolnego wstępu na zebrania towarzyskie, brania udziału w wycieczkach przez Towarzystwo urządzanych i bezpłatnego korzystania z urządzeń, ułatwień i dogodności przez Towarzystwo w górach zaprowadzonych. — Każdy Członek winien według swéj możności przyczyniać się do osiągnięcia celów Towarzystwa i złożyć przy wstąpieniu do tegoż tytułem wpisowego 1 zła. do kasy Towarzystwa, a następnie ma składać roczną wkładkę w kwocie 3 zła. do téjże kasy.“ — Każdy Członek dostaje bezpłatnie Pamiętnik, wydawany corocznie przez Towarzystwo. — Do Towarzystwa zapisywać się można w biurze Tow. tatrz. w Krakowie każdego czasu, w porze zaś letniéj w kasynie w Zakopanem, oraz u Delegatów wyszczególnionych w Pamiętniku Tow. tatrz. z r. 1877 na str. 119.
Eljasz W. Illustrowany przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnicy. Poznań 1870.
Tegoż: Szkice z podróży w Tatry. Kraków 1874.
Dr. Eugeniusz Janota. Przewodnik na Babią Górę, do Tatr i Pienin. Kraków 1868.
Wykaz rozmaitych szczegółów o Tatrach umieszczony jest w Pamiętniku Tow. tatrz. z r. 1876 str. 95 pod napisem: Bibliografia karpacka p. Henryka Müldnera.
Za staraniem Tow. tatrz. odfotografował p. A. Schubert z Krakowa w r. 1876 trzydzieści siedem najpiękniejszych widoków z Tatr. Nabyć je można za pośrednictwem Tow. tatrz. po cenie 80 ct. sztuka w dużym formacie, w małym 25 ct. Album ozdobne z 12 widokami po 8 zła. Również za staraniem Towarzystwa fotografuje obecnie (1878) p. Szubert widoki najwyższych szczytów tatrzańskich.
