P. J. Szafarzyka słowiański narodopis/§20
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | P. J. Szafarzyka słowiański narodopis |
| Wydawca | Zygmunt Schletter |
| Data wyd. | 1843 |
| Miejsce wyd. | Wrocław |
| Tłumacz | Piotr Dahlmann |
| Tytuł orygin. | Slovanský národopis |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały rozdział I |
| Indeks stron | |
KRAJ. Kaszubi, mieszkańcy niegdyś do Polski należącego, potém w XV. wieku księciu Pomorskiemu, w końcu r. 1657 elektorowi Brandenburskiemu prawem lenném nadanego państwa Lawenburskiego i Bytomskiego, piérwotnie daleko jeszcze po za granice tego państwa sięgali, lecz za naszych czasów tak zeszczupleli, że już tylko ponad morzem między jeziorem Gradskiém i Czarnowickiém, wewnątrz zaś kraju pod Kozielec (Köslin), Stojentin i Małe Janowice, czyli od miasta Leby i jeziora Lebskiego aż nieomal pod Lawenburg, więc w północnej połowie niniéjszego okręgu Lawenbursko-Bytomskiego, ich język jeszcze jako tako istnieje, będąc jednak bliskim swego zaginięcia. Ani wiosek, w których jeszcze po kaszubsku mówią, imiennie, ani téż liczby mieszkańców ściśle podać nie moźemy. — W podrzeczu tém, ile wiémy, wydrukowany tylko jeden katechizm Mich. Pontana, nadwornego kaznodzieji księżny Pomorskiéj Anny r. 1643, 1758 i 1828.
ZNAMIONA. 1) ê zamiast y: rêba (ryba), sêt (syt), krêw (krew), mêsz (mysz), mê (my), wê (wy); tak téż u morawskich Hanaków, a w przypadkowaniu także i w języku ilirskim. 2) ê zamiast u: grêby (gruby), strêga (struga), stêdnia (studnia), dêsza (dusza), krêszka (gruszka). 3) dwugłoski uo, oa, ao, ou zam. polskiego o i a: kruowa (krowa), wuoda (woda), muorze (morze), nuoc (noc), ruok (rok), ruosa (rosa); poan (pan); stao (sto); płouchta (płachta). 4) przekładnia płynnego r po poprzedzającéj niemej za a lub o: warna (wrona), charna zamiast chrana (srb. hrana, pokarm), borna (brona), sarka (sroka), parg (próg), zwarcić (zwrócić); napotyka się téż w drewiańskiem, a zrzadka i w bołgarskiém. 5) w przedsuwne: won (on), wucho (ucho), wod (od), wogon (ogień), wiesen (jesień), wołtarz (ołtarz); rzadziej j: jotrok zam. otrok (syn). Jest jeszcze kilka małych i małoważnych różnic. W reszcie podobne jest w głównych i istotnych znamionach do polskiego języka, i może się słusznie jako podrzecze narzecza polskiego uważać.
