Poezye oryginalne i tłomaczone/Słowniczek archaizmów
| <<< Dane tekstu | |
| Autor | |
| Tytuł | Poezye oryginalne i tłomaczone |
| Podtytuł | Słowniczek archaizmów i niektórych imion własnych |
| Pochodzenie | Poezye oryginalne i tłomaczone |
| Wydawca | Nakładem S. Lewentala |
| Data wyd. | 1883 |
| Druk | S. Lewental |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cały zbiór |
| Indeks stron | |
afront (z franc. affront), zawstydzenie, hańba, obelga.
Altea, matka Meleagra, rzuciła w ogień głownią, do któréj Parki życie jego przywiązały.
Amatont, miasto na Cyprze, jedna z siedzib Wenery.
ammońskie (czarownice), libijskie, od Jowisza-Ammona.
anżuł, wino białe z Anjou.
Arkturus, gwiazda w Poganiaczu.
Artydes (?)
aspekt (z łac.), dobry lub zły znak z gwiazd wyczytany, wogóle widoki, przepowiednie.
Asturya, prowincya hiszpańska.
Atlas, wysokie pasmo gór w Maurytanii, późniéj jako osoba mityczna.
Atropa (nieubłagana), jedna z Park.
Bacharak, jednak z miejscowości nadreńskich; wino stamtąd.
barbarczyk, barbarzyniec.
bawełnica, bawełniczka, tkanka z bawełny, chustka (podwika).
befa, wyrażenie muzyczne.
belluarda, narożnik obronny, baszta.
bemi, wyrażenie muzyczne.
bezpieczny, swawolny, rozpustny.
bierka (kamyk warcabny), gałka, kréska, wyrok, dola, los.
bieszczanne (brody) czyt. piszczane, nad Dnieprem.
bistońska (armata), turecka.
blech, bielenie płótna.
blejwas (blady), proszek ołowiany, biały.
błyskota (słońca), blask, światło rażące (w Lind. niéma).
bodz, bodziec.
bojewisko, miejsce gdzie młócą, klepisko.
Bołduk ?
botuch (biały), (z niem. badetuch), prześcieradło łaziebne.
brak, wybór.
Breda, m. w Holandyi.
bruna, brama.
brusik, zdrob. od brus, kamień do ostrzenia żelaznych narzędzi.
bucentor, okręt wenecki, w czasie uroczystości używany.
burdo, wino czerwone z Bordeaux.
Burhuny, miejscowość nad Dnieprem.
burzny, burzący się.
butelbiery (z niem.), piwo ściągnięte w butelki.
być u bola, u dyabła, u biesa.
Cefal, syn Pandyona, wnuk Eola, mityczny król Attyki, kochanek Prokrydy.
cekuły (?)
cera, barwa twarzy, mina.
Cerera, bogini zboża i rolnictwa.
Cererzyne dary, zboże.
chaoński (dąb), w Epirze nad morzem Jońskiém.
chłodnik (ciemny), altana.
chłopokoń, centaur.
chmurza, chmurzy.
choboty, obuwie skrzydlate Merkuryusza, spodnie, włok.
chramy, chromy.
chudak, biedaczek.
chudzina, biedak, nieborak.
chwała, pochwała.
chwany, gat. wina podolskiego.
Chwytacz, nazwa psa w przekładzie „Przemian” Owidyusza przez Otfinowskiego.
ciasnoszka, koszula kobieca.
cmyntarz, cmentarz.
cuchthauz (z niem.), dom poprawy.
cudotwor, potwor.
cug (gładkości), wymiar, dowód? (z niemieckiego).
ćwiczenie (przysł.), sposobem ćwiczonym.
cyga, fryga, bąk (podobno z węgiersk. csiga).
Cyntya, przydomek Dyany.
Cyprek, nazwa psa gończego w przekładzie „Przemian” przez Otfinowskiego.
Cypryna, przydomek Wenery.
czaban, wół podolski.
czarnolśniące (włosy).
czuły, czuwający.
Dawizwierz, nazwa psa gończego w przekładzie „Przemian” przez Otfinowskiego.
dawnopomna (Wisła).
deka (z niem.), przykrycie, daszek, nakrywka, zasuwka, pozór.
dekokt (z łac.), wywar.
dewot, nabożniś, świętoszek.
deżdża, dżdża, dżdżu.
dma (od dąć), podmuch wiatru.
dniowy, a (hałas, jasność, pora).
dobrota, dobroć, dobrotliwe usposobienie.
draźnięta, piersi kobiece.
drob (podły), motłoch, pospólstwo.
drożki (zdrobniałe od droga).
drukarczyk, tow. sztuki drukarskiéj.
drużba (r. ż.), imienniczka.
drygant, ogier.
Dryopa, kochanka Apollina, zamieniona w roślinę lotus.
drzewickie (piwo) w Opoczyńskiém.
duchniczka, zakonnica, ksieni.
dusznie (przysł.), z duszy, z całego serca.
dymne (wzdychanie), częste i głośne.
Dyona, Wenera.
dzięka, podziękowanie.
dziewcze (pieszczoty).
ekstrawagant, wyrażenie muzyczne.
ele, ale, piwo angielskie).
Erycyna, przydomek Wenery od miasta i góry Eryks w Sycylii.
Erygona, córka Ikaryosa.
Eur, wiatr południowo-wschodni.
farbiczka, barwiczka, farba do malowania twarzy, pozór.
filackie (lochy).
fladrowana (więź), wzorzysta, żyłkowana (z niem.).
fochy, swawola, figle, zaloty (z niem.).
Friul, i, kraik niegdyś niezależny.
frontignac, gatunek wina francuskiego.
fryc (właściwie młody szyper), nicotrzaskany, nieobeznany z czém.
frycować, na śmieszność wystawiać.
fryerka (z niem.), zalotnica, nierządnica.
fryor (z niem. frühjahr: wiosna), wiosenna żegluga.
futro (z niem.), pożywienie.
gadytańskie (skarby), z Kadyksu.
Galot (może od culotte: spodnie).
gargaryzm, płókanie gardła, lekarstwo na choroby ust, gardła.
gardziel (r. m. dziecinny).
Gidle, miasteczko sławne odpustami.
głuch (jako rzeczownik).
głupie, głupio.
gnojek, człowiek plugawy, domator.
gondula i gondola, łódź.
gończe (lata).
Gorgona, jędza ze żmijami we włosach.
gospodynia, gospodyni.
grodza (Ps. 87), ogrodzenie.
groszyk, grosik.
grusznica, napój z gruszek (niéma u Lindego).
grzebać żydy dla kogo, wszelkich używać sposobów dla usprawiedliwienia kogoś.
gwajak, drzewo używane jako lekarstwo w chorobach skórnych.
Gwaryn (o), Guarini, poeta włoski
(1537—1612).
gwiazdeczna (światłość).
hajduk (z wągier.), piechotnik lekko zbrojny, służący po hajducku ubrany.
hajwo, tu, tędy, sam.
hanrej (z niem. hahnrey), rogal w małżeństwie.
hecuga (krwie), czyszczenie, wytrawianie.
Hekate (trzykształtna), czarownica o trzech głowach.
Hiperyon, ojciec słońca, albo słońce samo.
huf (z niem. haufen), kupa, zastęp, hufiec.
iłm, iłma, wiąz zwyczajny.
impreza (z włosk.), zamysł, przedsięwzięcie.
indermach (z niem. hintergemach), tylna część domu;.
Ino, czczona jako bogini morza z przydomkiem Leukotei.
jaruga, wądół, jar, fosa głęboka.
Jasnoząb, nazwa psa gończego w przekładzie „Przemian” Otfinowskiego.
jaz, przegroda na rzece, grobla.
jęty, wzięty do niewoli.
jerzyk (skalny), rodzaj jaskółki, hirundo apus.
jordalskie (stada).
jucha (żółta), polewka.
juczyć (śmierć nas juczy, serce juczy), może od niem. jucken.
jurliwy (jak wróbl), lubieżny.
kafa, kawa.
kalotta (?)
Kamambet (?)
karkanaczek (?)
kartan, działo 48-funtowe.
karyski (król), karyjski.
kąsać się, kasze się, odkazywać się, junaczyć.
kaszała (od kasać), podkasywała.
kawalec (nut).
kawalerka, nierządnica.
kawecan (z włos.), wędzidło, hamulec.
kaźnia, kara, więzienie.
kiebyż, o gdyby!
kijowa niemoc, obicie kijem.
kilkornasob, kilkakrotnie.
kinąć, obracać, skłaniać, rzucać, miotać, pchnąć dokąd.
kirowy (strój).
kisłe (mleko, trunki), kwaszony, kwaskowaty.
klary (zerbtskie), gatunek piwa.
Klimena, jedna z Nereid — y nierozsądne plemię, Faeton.
kłaniać, kłaniać się.
kłodzina, pniak, odziomek.
kobus, gatunek gołębia, przenośnie znaczy: oskarżyciel.
kochać w kim, kochać się w kim.
koczot, rajfur, stręczyciel.
kodacki (poroh), kudacki.
kokosić się, nadymać się, fanfaronować.
koleński (rękaw), koloński.
kolera (panięca), gniewliwość.
konkurrentka (z łac.), współubiegająca się, rywalka.
kontempt (z łac.), wzgarda, hańba.
konterfekt (z łac.), wizerunek, obraz.
kornety (krzykliwe), rogi do trąbienia (z włosk.).
kortegian, dworzanin, nadskakujący komu.
koszara, zagroda.
kot — ma kota (153), ma pieniądze (może z niem. Geldkatze: trzos).
kotew, kotwica.
kramnica, buda kramarska.
króbka (w wyd. dawu krubka, krupka), pudełko, puszka.
kruki (węgierskie).
krystalna (postać).
krystera, klistera, klizopompa.
kształt, gors.
Kuczkas, miejscowość nad Dnieprem.
kuczma, gatunek czapki.
Kudła, nazwa psa w przekładzie „Przemian” Otfinowskiego.
kukiełka, podługowaty bochenek chleba.
kupersztych (kupferstich), miedzioryt, obraz.
kurzawy pachniące, kadzidła.
kwartanna, febra czwartodniowa.
kwartir, zob. quartir.
kwatera, kwadrans.
kwiatkowe (szaty).
laka — 200. „Na zapłonienie” — (s niem. die lache), gnojówka, kałuża.
lemneńska, ie (kuźnia, piece), z wyspy Lemnos, siedziby Wulkana.
lep, masa zrobiona z jagód jemioły i tak lepka, że byle ptak usiadł na gałązce, tą masą pociągnionej, zaraz przykleja się do niej.
Lemko, a (autor kalendarza).
letniczek, letnia suknia, mianowicie kobieca.
Leżajsko, miasto w Sandomierskiém.
Leukotoia, Leukotea (przydomek I-nony).
lizwin (?)
liście r. nij.
list, liść.
Lucyna, przydomek Junony jako pomocnicy przy porodach.
lutenny (dźwięk).
lutość, litość.
lutościwy, litościwy.
ładno, ładnie.
łaskawo, łaskawie.
łubek, forma z łubu, łyka na wieniec.
łubie, sajdak do strzał, kołczan.
macloch (z niem.), dziura, wygody.
malteńskie (pieski), z wyspy Malty.
małmazya, wino z Morei i z Kandyi.
mandat (z łac. mandatum), rozkaz.
mandragońskie (tace), gatunek wina.
manela, naramiennik, przen. więzy, okowy.
Manto, córka Tyrezyasza, wieszczka.
Manzanar, rzeka w Hiszpanii: płynie pod Madrytem.
marcha (z celtyck.), zły lub stary koń.
Marin, Marini, poeta włoski (1569 — 1625).
marszerować, maszerować.
marusza
Meander, rzeka we Frygii nadzwyczaj kręto płynąca.
melancholizować
Mergillina
met, mat.
mężata panna,
miecznicze (kowadło).
międzywodna (Samos).
miękkodarte (pióro).
minica, mennica.
miodonosza (matka, pszczoła).
Mirena,
Miron, rzeźbiarz grecki z V-go wieku przed Chr.
mokrodziwy (morskie).
monpoleany, gatunek wina francuskiego.
morderz, morderca.
Morzysarna, przydomek psa w przekładzie „Przemian” przez Otfinowskiego.
mudzić (Ps. 86), mitrężyć.
mumy (brunszwickie), gatunek wina.
musk, gatunek wina.
muszkat (z Morawii?), gatunek wina.
muszkatela (z Seny), gatun. wina włos.
mulety (włos. mottetto), śpiewanie.
nadgręznąć (o skrzydłach), zamoknąć.
nadołek, dolna część ubrania, kraj.
namiotek, nakrycie nad łóżkiem.
namyślona (robota).
naręcz, naręcze, ile na ręku unieść można.
nastąpić, następować, oskarżać, napadać.
naszpizować, w żywność zaopatrzyć, naładować.
nasztychowane (brody).
natolska murawa, wschodnia?
nawicie (tkackie).
nawita (przędza).
nekierskie (wino), z nad Neckaru.
niedyskretka (o śmierci).
niemierzany (ton).
niemięszanie, bezzwłocznie.
nieodwrotny (bieg).
nieopowiednie, bez opowiedzenia się.
Niepołomska (puszcza).
nieprzestannie, nieustannie.
nierochmanny (o psie), nieobłaskawiony, nieprzystępny.
nierozdzialne (panny), P. 118.
nieschronne (zguby).
nietykany (kwiat).
nieuśpienne (oczy).
nieugromione (w mężów panienki).
niewidana (krasa).
niezbądny (wstyd), którego się pozbyć nie można.
niezbyte (sidła, okowy, manele).
niezleczona (wścieklizna).
niezrobna (praca), której zrobić nie można.
niezwrotne (błędy).
nosza, lektyka.
nutny (słowik).
obegnać, otoczyć, obledz.
obierz, y, zdobycz, łupy, obierze, narzędzia, sieci.
ocknąć, ocknąć się.
odryzyjski (Mars), tracki.
ogłoska, osława.
okoły domowe, obejście domowe, ogrodzenie.
ordynans, rozkaz wojenny.
Orsety (nazwisko kupca).
oryentalskie brzegi, wschodnie.
Oryon, olbrzym, namiętnie lubiący polowanie.
Osiek, miasto w Sandomierskiém, sądy pijane.
oskrobiny z cisu, lekarstwo na wściekliznę.
osława, ujma sławy.
osłyzéć się, dowiedzieć się, źle słyszéć.
ostrużyny, wiory.
osypka, omasta, karm' zwierząt domowych z ziarn.
oszędziali (Trytonowie), osiwiali.
otrok, mężczyzna, stary żołnierz.
otworzysta twarz, siła.
ozionąć, otchnąć, chciwie pożądać.
poczesna (płachta), zgrzebna.
padwany, pieśni sielskie miłosne.
Pafos, miasto na Cyprze, jedna z siedzib Wenery
pafijskie (ogrody), w mieście Pafos.
paiża, tarcza.
Partenopa (gładka), dawna nazwa Neapolu.
partesy, nuty muzyczne, powaga.
partezany,
passady,
pawiment, podłoga.
pędziec (warkoczy), zwój.
pedrosymony, gatunek wina.
pergamina (r. ż.)
perz, chwast.
perzyna, popiół żarzący.
perzysty (156), perzyną napełniony.
piechty, piechotą.
pienia, proces.
pierwospy, czas pierwszego snu.
Pigmaleon, Pygmalion, mityczny król Cypru.
pisorymskie (głosy).
pleśniwe (skały).
plesz, tonsura, ksiądz.
plewidło, chwasty wyplenione.
plonny,
płoniéć (o pustych rolach), wysychać od słońca.
płozić się, pełzać.
pochutnywać sobie, radość głośno okazywać.
podczas, niekiedy.
podostatku, podostatkiem.
podsiębicie, strop wytworny, sufit.
podszyte (łąki).
podtyczyć, tykami podeprzéć.
pogębek, policzek.
pogodzić, wypogadzać.
pohany (postępek), brzydki, szkaradny.
pojazda, pojechanie, pojazd.
połhak, gatunek rusznicy.
południ (wiatr).
pominąć, przeminąć.
pomiotło, miotła piekarska, pogardliwie traktowany człowiek.
Pontan, historyk duński, zm. 1639.
portery (Ps. 113), portyery.
Porwisz, nazwa psa w przekł. „Przemian" przez Otfinowskiego.
potrwogany, strwożony.
powęzy (Ps. 227), drąg do przymocowywania snopków lub siana na wozie.
powiewne (duchy).
prądzina, prąd, nurt.
praktyk, doradca, szalbierz.
praktyka, przepowiednia.
prę się, zapieram się.
prędkolotny (orzeł).
prowinckie (wino), z Prowancyi.
próżnica, po próżnicy, napróżno.
przasny (miód), nie kwaśny.
przebieżałe (dni).
przegróżka, odgrażanie się.
przegremplować, przeczesać.
przepłoniste (jabłka), rumiane.
przeszydzać, szydzić z kogo.
przewodnia, porozumienie.
przychęta, ponęta.
przychętki pieszczone, zaloty.
przyplenić, pomnożyć.
przysłusza (ofiara), odpowiednia, należna.
przystaw, dozorca, towarzysz.
przystuła,
Psoł, rzeka na Ukrainie.
pujnał, puginał.
puknąć, trzasnąć.
purgans, środek przeczyszczający.
quartanna, gorączka.
quartir, mieszkanie.
rafa (Ps. 227), drabina nad żłobem.
Rakocy, nazwa rodowa, brana za nazwę Węgrów, Siedmiogrodzian.
rakuskie (wino), austryackie.
retirata, ustęp.
rękawik, rękawek.
rękodajnie służyć, wiernie, z obowiązku.
rogale (lipkie z jemioły), przynęta w kształcie półksiężyca.
rucho, część spodnia sukni kobiecéj.
rugi, urzędowne roztrząsanie.
ryczałt sowity, ryczenie.
rydzy (Bachus).
rywuła, gatunek przedniego wina z kraju Gryzonów.
rzewliwy (lament).
rzysko, rześko.
sadno, sedno, przetarcie skóry od kulbaki, obuwia.
sadowe (owoce).
saletrne (osady), gdzie dobywają saletrę.
salsa (z włos.), sos, przyprawa do mięsa.
Sannazary, poeta włoski, Sannazar — (1458—1530).
ścisło, ściśle.
sebet (108).
sekt, gatunek wina.
Sem, rzeka na Ukrainie.
serdit, zły, gniewny.
sermonecka (góra) w Kampanii rzyms.
sieciarnia.
Sieklerczyk, Szeklerczyk?
siéwka, wykręt, sidła.
skalistobrzeżna (Słucz).
skronia, skroń.
skwasić groch, przewlekać, marudzić.
słabo-trwały (puls).
słoboda, osada wolna.
słupia (kość), trupia?
smęcić się, smucić się.
sniecić (owoce), psuć.
śniegowy, a (Eury, ręka, gra). Jest i śnieżny, a (strzała).
śnieguła, gatunek trznadlów, przylatujących na zimę z Laponii.
sobacza (sierć).
solomalik. wyraz pozdrowienia u Turków.
sołdat (niem. soldat), żołnierz.
sośnia, sosna.
spaler, szpaler.
spalerna (robota).
spara, szpara.
sparzelina, (miejsce sparzone).
spon, szpon.
sporka, spór.
śpiewacze (głosy).
spiskie przędziwo, ze Spiżu.
sporze, sporo, znacznie, dużo.
spust, spuszczanie, zniżanie, spław.
sreżoga, śrzeżoga, mróz, mrozne powietrze.
stany (Ps. 107), stacye, miejsca odpoczynku.
stępka, narzędzie do tłuczenia, miażdżenia.
stokłosy, rodzaj trawy, chwast.
stradny, a (zemściciel, sługa, nadzieja), stracony, nieszczęśliwy.
strawne sługi, dostające strawę, pożywienie.
stroka, pas odmiennego koloru.
strzelczy, a, (ręka, miarki, kołczany, pachołek).
strwogany, strwożony.
styka, oścień, płużyca.
Suła, rzeka na Ukrainie.
supliczna karta, zawierająca prośbę.
świegota, paplanina.
świetlica, izba.
świetno, świetnie.
sykańska Etna, sycylijska.
szach, bierka, jedna z tych, któremi w szachy grają, położenie bierek na szachownicy.
szalić, mamić, oszukiwać.
szarpacz, kłótnik, nóż, kord.
szarza, szare ubranie.
szasafras, gat. rośliny leczniczéj.
szczycić, bronić.
szczypek, szczepek?
szedzić, śronem okrywać, robić siwym.
szelka (z niem. siehle), powróz, taśma.
szepsy (wrocławskie), gatunek piwa.
szerbety, sorbety.
szkarady, a (mord), szkaradny.
szkuta, statek wodny, okręt rzeczny.
sznurowne (postawy), wysznurowane, sztywne.
sznycerz, snycerz.
szpadle (z niem. spatel), kopystka do smarowania plastrów.
szpłacheć, spłacheć, szmata, suknia wytarta, kawał czego.
sztych (z niem. stich), cięcie, uderzenie.
szufla (z niem. schufel), narzędzie do przerzucania zboża.
szwajca (Marsowa), gat. szydła, miecza.
szyndować, zdzierać, łupić.
szynk — miéć co na szynku (Ps. 288), miéć co do rozporządzenia.
szyper (z niem. schiffer), pierwszy dozorca okrętowy.
szysloch (z niem. schiessloch), strzelnica.
szysze, awanturnicy wojskowi, szramy.
tabak, tytoń.
tanie (przysł.), tanio.
taras, więzienie, wieża.
tasza, taszka, mieszek, worek, kiesa.
tełki (51).
tercalski, a (góra, powodzi), z miejscowości na Węgrzech.
termodonckie (żony).
tęga, tęsknica.
tężyć, tęsknić.
transalpskie (fontanny).
trebiany, gatunek wina włoskiego.
tret (tretten?), ścieżka, rynek.
trwożyć sobą, trwożyć się.
trydent, trójząb.
trzykształtna (Hekate).
tulich (niem. dolch), puginał, sztylet.
tułup, tułów.
Tutcy, nazwisko kupca.
tuwalnia (z włosk. tovaglia), rącznik szeroki.
tworzydło, mieszek, w którym sery wyciskają.
tygr (w tygrach), tygrys.
tyrski (jedwab’), tyryjski.
Tyry (Ps. 198), postrzały?
Tytan, słońce.
ubluszczony,
udolna, zdolna, mogąca.
ufała (wiara), ufna.
ulowy (plastr).
uobłapiam, ściskam.
upad, upadek.
upaść (prędka).
upłozić, podstępem, zcicha coś pozyskać.
uraz (ciężki, gwałtowny), zranienie, uderzenie.
utolić, utulić.
uznawca, znawca.
użegać, upalić.
wałaszyć, robić wałachem.
warować się czego, strzedz się, unikać.
wągiel, węgiel.
wątor, brzeg dolny beczki, podstawa.
wecować (z niem. wetzen), ostrzyć, wziąć kogo na tarkę.
Wezuw, Wezuwiusz.
wiedma, wiedźma, baba w zmowie z dyabłem.
wilgość, wilgoć.
wiłkum (z niem. willkommen), powitanie, przyjęcie.
winszować sobie, pragnąć.
wiosnowa (Flora).
wirozub, ryba.
wiślne (wody).
viva (z włosk.), niech żyje!
włudzić, zwabić, wmówić, namówić.
wnik, wąskie przejście, sidło.
wodużny, woziwoda?
wojennik, wojak.
wole, podgardle.
Worzkło, rzeka na Ukrainie, Worskła.
wróżka, wróżba.
wschodowe (perły), wschodnie.
wścieklina, wścieklizna.
wścięta (biczem cyga).
wstecz (rzeczow. r. ż.) odwoływanie się.
wszystkowładna (Wenera).
wychodzony (taniec, czy śpiew?)
wyciężna (kaplica), na pamiątkę zwycięstwa wystawiona.
wyplundrować, ograbić, obedrzéć, zniszczyć.
wyrgnąć (na wierzch), wydobyć się, wynurzyć się.
wyrzuty, plwociny.
wytwierdzą (L. 175), wytrwają?
wyszczuplić, zmniejszyć.
wyszpocić się, wykrzywić się.
wyzuty, bez obuwia.
wzwiady, zwiady.
zaderewisty (łuk).
zafasowane (postaci), przyrosłe, przymocowane.
zakamiałe (śniegi), w kamień zamienione.
załóżka, przykrycie na piersi.
zapaska, fartuch.
zarzyste (ognie).
zaszędziałe lata, osiwiałe, stare.
zatyczka, czém się coś zatyka i to, co się zatyka.
zawarte (nieba), zamknięte.
zawierszać, kończyć.
zawikły (Ps. 265), zawikłany, skryty.
zawłoka (do włosów).
zawstydany, zawstydzony.
zawzięty, zamierzony.
zbiegana (noga).
zbrodnisty, a (zazdrość), zbrodniczy.
zbyć (z dopełn.), pozbyć się.
zdrzędy, zrzędy?
zdużać, zdołać, pokonać.
zelotyp (z greek.), zazdrośnik.
zemściciel, mściciel.
zgryzłe (sprawy).
zjadły, a (ogień, gadzina), jadowity.
ziarnonośne (mrówki).
ziemica, kraina pewna, powiat.
zmindak, skąpiec, wędzigrosz.
zobać, dziobać, jeść po ziarnku.
zobie (rzeczow., Ps. 258), posypka dla kur, ptactwa.
Zoza, Zofia?
zrochmanić (dzikość), ułagodzić.
zrzęda, zrządzenie, nastawanie, upór.
ztoropić, zbić z toru, zmylić, zaniepokoić.
zwiedziéć się, dowiedziéć się.
zwiędlały (kwiateczek).
zwiotszałe (łachmany).
zwyciężny (Rzym).
Zunty (szwedzkie), cieśnina Sund.
żądość, żądanie, pragnienie.
załobić, żalu nabawić, zasmucić.
żołądź, r. m. (dębowy).
żołdat, sołdat, żołnierz.
żółwiowa (skorupa).
żuławy gdańskie (niziny).
żydło, jedzenie, pokarm.
żyrne (buki), tłuste.
Powyższy wykaz wyrazów znacznie-by jeszcze pomnożyć można; materyału dostarczyłby zwłaszcza wiersz „Do Stanisława Morsztyna, Rotmistrza JKMości“ (str. 95—100). Nie zamierzywszy jednak wyczerpać całéj nomenklatury, tam zawartéj, poprzestajemy na kilku tylko dopełnieniach. Są w owym wierszu wymienione nazwy win polskich: Janusze, Chwany, Hańce, Iwany, Dzioanny i Zany. Jest daléj wspomniana sałamacha, papka z mąki pszennéj i z jagód, z dodatkiem soli i słoniny. Następnie zauważyć należy, iż wiersz:
Dniepr przez Kuczkasów i wąskie Burhuny (przebył)
czytać zapewne wypada tak:
Dniepr przez Kuczkas ów i wąskie Burhuny,
gdyż nazwa Kuczkas w formie Koczkosz znana jest z Michalona (De moribus Tartarorum etc.), z którego tu wyjątek, objaśniający ów ustęp w Morsztynie, przytaczam:
„Est etiam Borysthenes omnibus Maiestatis vestrae provinciis ad arcendos incursus Tartarorum utilis. Nam et navigantibus eo, infra Cerkassi obstant quaedam limina uudecim locis certa habentia nomina. Haec ardua et transversa cautibus asperis eminent. Quae transiri nisi exoneratis navibus non possunt, et propter excelsas et abruptas riparum rupes non potest accedi nec trajici, nisi quibusdam locis infra Cirkassi, ea appellantur Kermenszik, Upsk, Hierbedeievvrog, Massurin, Koczkosz, Tovvany, Burhun, Tyachinia, Oczakovv. Quae loca vel parva manu navali obsessa arcent a transitu maximas Tartarorum copias. Nam cum tranant ut solent absque navibus, equis adnixi, et inermes et nudi; profligantur ab iis qui armati, naviculis proruunt ex insulis, arundinetis atque salicetis“. (Fragmentum IX).
Wreszcie w wierszu 26, na str. 99, zamiast bieszczanne brody, wypadnie chyba przyjąć odmiankę z rękopismu Oss. piszczane brody, gdyż znajdujemy blisko od Dniepru miejscowość, zwaną Pieszczanoje.
„Tęczyński wtóry“, o którym wspomina poeta, zginął w r. 1632 niedaleko miasteczka Sermoneta od strzału z rusznicy chłopa, gdy chciał przez płot do winnicy się przedrzéć — jak pisze Albrycht Radziwiłł w swoich Pamiętnikach.
