Kabała, hebr. kabbalah = „nauka przekazana“, tajemnicza nauka i traktująca o niej literatura żydowska, powstała w XII wieku, jako mistyczna wykładnia ksiąg Mojżesza. Podstawą kabalistyki są dwa dzieła: Sepher Jezirah („Księga stworzenia“), powstała w IX wieku i Sohar („Blask świetlany“), właściwa biblja kabalistów w formie komentarza do pięcioksięgu Mojżesza. „Odnalazł“ ją w XIII wieku żyd hiszpański Mojżesz de Leon (zm. w r. 1305), a miał ją napisać Simeon ben Jochai i jego syn Eleazar w II wieku.
Kabała jest w religji żydowskiej czemś podobnem do
gnostycyzmu (ob.) w chrześcijańskiej. Zasadą jej jest dualizm, właściwy perskiej religji Zoroastra, gnostycyzmowi i neoplatonikom, czyli przeciwieństwo między duchem a materją, światłem a ciemnością,
złem a dobremzłem a dobrem, jako pierwiastkami równorzędnemi. W sposób przypominający pojęcia gnostyków uważa kabała za przejście od ducha, jako prapierwiastka bytu, do materji, istoty nadzmysłowe, siły boskie, pośredniczące między Bogiem a światem stworzonym, zwane sefirot. Jest ich dziesięć, w tem trzy triady: Korona, Mądrość i Rozum; Łaska czyli Wielkość, Sąd czyli Moc i Piękność; Triumf, Chwała i Państwo oraz 10-ty sefirot: Fundament. Tych dziesięć sefirotów mieści w sobie potęgę twórczą Boga i stanowi „świat promieniowania“ (Olam Azila). Im bardziej sefiroty oddalają się od praźródła, tem bardziej się materjalizują i przemieniają w elementy „świata stworzenia“ (Olam Beria). Podkładem kabalistyki jest zatem ideologja panteistyczna, a pięcioksiąg Mojżesza służy jej tylko za tło, na którem różnorodne pomysły, fantastyczne urojenia i zabobony tkają najdziwaczniejsze kombinacje. W królestwie szatana upatrują dziesięć sfer, czyli stopni, posiadają rodowody aniołów i szatanów i przyjmują wędrówkę dusz jako środek oczyszczenia. Z kabałą łączy się nauka o tajemnem znaczeniu liczb, o przekładaniu cyfr na litery i odwrotnie (gematria), magja, astrologja i chiromancja. Od czasu, jak Paweł de Heredia, żyd ochrzczony, ok. r. 1480 usiłował dowieść, że w kabale mieszczą się dogmaty chrześcijańskie, poczęli się nią zajmować humaniści Pico de Mirandola (1486) i Reuchlin (1514). W Polsce kabała pojawiła się bardzo wcześnie, a w r. 1623 wydano w Lublinie jej najważniejszą księgę Sohar. Dotychczas chasydzi polscy pielęgnują nauki kabalistyczne, a będący w użyciu modlitewnik żydowski zawiera cały szereg naleciałości kabalistycznych o charakterze panteistycznym, których usunięcia domagają się niektórzy ortodoksi żydowscy. (W. Colville: The Kabbalah, the Harmony of Opposites, 1916).
