Kolegjalizm, system kolegjalny, teorja protestancka, mająca uzasadnić wpływ władzy państwowej nie tylko na zewnętrzne objawy życia religijnego ale także na wewnętrzne życie kościelne (ob.
Jus circa sacra). Teorja, zwana
terytorjalizmem (ob.), usiłowała uzasadnić ten wpływ jako wynik prawa suwerenności państwowej. Kolegjalizm odrzuca to tłumaczenie. Rozróżnia on prawa, które przysługują państwu w stosunku do wszelkich zrzeszeń a zatem i w stosunku do związków wyznaniowych (kościołów), od praw członków gminy kościelnej i te prawa nazywa kolegjalnemi. Obejmują one rzekomo cały obszar wewnętrznego życia kościelnego i stanowią autonomiczny zakres działania gminy kościelnej. Teoretycy kolegjalizmu twierdzą, że prawa te zostały zagarnięte przez hierarchję katolicką, gminy kościelne odzyskały je rzekomo przez reformację i przelały ze swej strony na głowę państwa i to albo mocą wyraźnego aktu cesji (pacto expresso), albo przez niesprzeciwianie się zagarnięciu tych praw przez głowę państwa. Bezzasadność tej teorji uznają nawet protestanci, zwłaszcza ci, którzy pragną na podstawie rzekomych „praw kolegjalnych“ gminy uzyskać pewną autonomję kościelną wobec władzy państwowej.
