Słowniczek archaizmów, niektórych imion własnych, oraz właściwych Naruszewiczowi wyrażeń
| ←Wykaz chronologiczny poezyj Adama S. Naruszewicza... | Słowniczek archaizmów, niektórych imion własnych, oraz właściwych Naruszewiczowi wyrażeń Wybór poezyj |
||
archaizmów, niektórych imion własnych, oraz właściwych Naruszewiczowi wyrażeń.
Aganipa (Aganippe), źródło na Helikonie Muzom poświęcone.
amoryczny (rycerz), miłośny, sentymentalny.
armatura, wł. uzbrojenie, herb.
Auster, wiatr południowy.
bałuch, hałas, wrzawa.
bardon (złotogwary), lutnia.
barwiane (stado).
bata, łódź.
blazony (z franc.), herby.
bliskoległe (kraje).
bodze, bodzie
brandebura, rodzaj szaty zwierzchniéj.
brant, próba złota lub srebra wypalonego (z niem.)
bujnokwitła (wiosna).
bujnorosła (leszczyna).
bystropłynny (Ister).
bystropromienne (pierze).
chleborobne (chłopstwo).
chleborodna (Cerera).
chwatkie (kleszcze, serce)
ćma, ciemność
cnotorodna pani = nagroda.
Cypryda, Wenera
czarnobrewe (Muzy)
czarnoskrzydła (noc)
czuryło, chłystek, gach.
darda, włócznia, oszczep
darmostój, zbyteczny sługa
dma, wicher.
dowarek, skwar, wrzątek.
dryakiew (gr. thêriakê), antydot przeciw truciźnie.
Dyana, bogini księżyca i łowów, siostra Apolina.
Dyona, matka Wenery, a także sama Wenera.
dzianet, koń piękny (arab. dżanneti = rajski; włos. gianneto).
dzienia, robota pszczelna, barć.
dzikośmieszny (widok).
Ereb, mieszkanie podziemne umarłych.
Etezye, wiatr peryodyczny około kanikuły wiejący.
Eurus, wiatr południowo-wschodni.
fafałki (złote), szuszfałki, błahostki.
farbowna (przyjaźń).
ficygerna (?).
foza, (z włosk.), kształt, sposób.
galić, czyhać.
gałęzioroga (sarna).
gamrat (wszeteczny), gach.
gęstoliści (gaj).
gęstopiętre (kędziory).
głosochwatna (Echo).
gołogone (myszy).
gołowąsy (mołojec).
gomonny, (bęben), głośny, wrzaskliwy.
gony, polowanie, walka (karciane gony).
górnolotny (ogień).
górnomyślna (buta).
Gracye, Charyty, Wdzięki, Łaski.
grądal, rolnik, gbur.
grobsztyn, kamień grobowy.
gryzota (wnętrzna), złość.
gruboślepy (rząd).
gwiazdolity (trakt, wieniec).
halerz (niem. heller), szeląg.
harcony, hartowany.
Hem (cienisty), pasmo gór w Tracyi, Bałkany.
hermistrz, krzyżak.
Himet (Hymettus), góra w Attyce, sławna z pszczół i marmuru.
Hybla (Hyble), góra w Sycylii, porosła bujną roślinnością.
impreza, przedsięwzięcie.
iściec, świadek.
jasnoszkody (płomień).
jednosiwy (śnieg).
jękorymna (wena).
jest, giest.
kanar, słodycz, cukier.
kanarnia, miejsce słodyczy pełne.
kandyzbrot, chleb cukrem polewany.
karczma (rodzaj kart, gry?)
kibitna (chluba), z kibici.
kinal, niżnik czerwienny.
klaryjski, z Klaros, miasta w Jonii (Azyi Mniejszéj), słynnego wyrocznią Apolina.
kleć, klétka.
kloza, dół, jama, więzienie.
komosić się, srożyć się.
korman, rodzaj ubrania, siermięga.
kostera, gracz w kości.
kotew, kotwica.
koziobrody (poczet Satyrów).
kozionogi (Satyr).
koziostopy (ufiec Satyrów).
kozorożec, koziorożec.
kozozaciężny (runt).
krasnozłote (kwiaty).
krętopłomienne (bełty).
krygi, wędzidło.
krztan, grdyka?
krzywołuczny (Med).
kudłogady (poczet).
kwindecz, gra w karty.
laceński, lacedemoński, laceńska dama, Helena.
lądochodne (zwierzę).
lema, lemma {z grec.), przesłanka, dewiza, hasło.
lik, liczba, rachunek.
liparski, liparyjski (wyspy lip. na morzu Tuskiém, czyt. Tyreńskiém).
lipkojare (spichrze).
lombr, rodzaj gry (franc. l’hombre).
ludokupna (dłoń).
ludotłumne (losy).
ludowładne (trony).
lustr (z łac.), blask, świetność.
łączny, a, (dziób, paszcza), łakomy pożądliwy.
łąteczka, cacko.
łbica, łeb, głowa.
Łaski, Gracye, Charites.
łuszczybochenek, darmozjad.
machlować, sprzedawać.
macloch, dziura, framuga.
marcha, lichy koń.
margać, paplać.
maszka, maska.
mauzol, pomnik grobowy.
mendyk, żebrak, mnich żebrzący.
menwecik, menuet, rodzaj tańca.
meońska (trąba), bohaterska.
miarkowna (hojność).
miedzy, między.
miedziolity (czekan).
momot, jąkała.
morąg (duński), rodzaj psa.
muskowny (wietrzyk).
mutety (z włos.), śpiewy.
muzopłynny strumyk, woda, natchnienie.
naczelny (płomyczek), na czole będący.
Najady, nimfy wodne.
namiastek, namiestnik.
następorodne (wieki).
natłoczny (gmin).
natolskie (stada), wschodnie.
nęta, przynęta.
niebaczna (duma).
niebotyczna (góra, ściana).
niebowładny (Twórca).
nieczulstwo, nieczułość.
niedosiężne (zamki).
nienasytny (grób).
nieopasne (wdzięki), nieopasane.
niepomylna (szala).
nieprzebłagane (morze).
nieprzebrodzone (morze).
nieprzedarowny (miecz Astrei).
nieprzeskoczny, e, (kres, prawa natury).
nieprzeszkodny (wyrok z nieba).
nieścigniony (Horacy).
nieślakowne (zakręty serc).
niespodziewny (bartnik, grot).
niestanowny, a, (bieg, krok, ziemia, woda), niewstrzymany.
nieurodne (doły).
niewetowna (strata), niepowetowana.
niewolstwo, niewola, zależność.
niewrotne (wyroki, cugi).
niewytropne (knieje).
niewywięzłe (obierze), niedorozplątania.
niezbadny (okiem Nil).
niezbędny (ciężar), którego pozbyć się nie można.
niezbrodzone (odmęty).
niezgadny (ruch), nieodgadniony.
niezłomny (wstręt), nieprzełamany.
niskoziemny (grunt).
obierze, łupy, narzędzia, sieci.
obłęk, kabłąk.
ochynąć się, skąpać się.
odmiot, odmowa, odrzutek.
ogniorode (kruszce).
ogonooki (paw).
okleśnić (pańską kozicę), wytrzebić.
okręż, y, otoczenie.
olbrzymski, olbrzymi.
opąchać, obwąchać.
opoczny (głaz).
otaki, targi, jarmarki.
otrok, młodzieniec, mężczyzna.
ożywny (skarb, wietrzyk).
padwany (dziewicze, wiejskie), pieśni.
paiża, tarcza.
paludament, płaszcz żołnierski.
pałkie (pokrzywy), piekące.
pancerola, karta, szóstka winna.
papudzy, papuzi.
paraklet, pocieszyciel, kochanek.
pasamany (franc. passement), lamówka, galon.
pierzyste (żagle=promienie słońca).
pieszczorodna (matka).
plon, niewola.
ptaczobojny (krokodyl).
płaczorode (jędze, serca).
pławka, pływak u wędki.
płochokwilny (gmin).
podar, podarunek.
podsyta, podsycenie, posiłek, podnieta, pomoc, przysmak.
podwika, kobieta.
pogrzebny, a (ogień, barwa).
połowny (Icyk).
połudny, południ, południowy.
poręcznik.
poryżać, rżéć.
poskoczne (smyki).
posoch biskupi, pastorał.
posmycz, nurt, kudły?
poszesno, poszóstnie.
potoczne (koła), toczące się.
powiersze (mętne), powierzchnia.
prędkowrotna (wiosna).
próchniste (lato).
przechera, mędrek, szalbierz.
przedraźniać, przedrzeźniać.
przemoga, przewaga, przemoc.
przewładna (moc).
przezsenie, sen czujny.
przysada, skaza, przesada.
puński, punicki, kartagiński.
równociągły (wątek).
rozbit, rozbitek.
roztocze (uporne), wylewy, bałwany?
rozwalcza (oskarda), do rozwalania służąca.
różnobarwna (wiosna).
różnojęzyka (wieża).
różnokrasy (liść).
różnokrasny (wieniec).
różnoliście (szuby).
różnoprzechodni (szlak).
różnorymny (wiersz).
różnousty (świat).
różnoważny (gwicht).
różnowzore (kwiaty).
różobarwe (lice).
rugi, urzędowe sprawdzenie.
rumy, rumowiska, zwaliska.
ryfejskie (siedlisko), najbardziéj wysunięte na północ.
rymobajna (zgraja).
rymoploty (szereg).
rymopłody (pożar).
ryterbanki, spis szlachty.
rytrat, wizerunek (z włosk.).
sadźca, założyciel.
samochlubny (Grek).
sercołome (troski).
sercotyczne (pręty Cyprydy, Kupidyna).
siadło, siedlisko.
siebielubna (pycha).
sieczysty, a (dzik, stal).
siedmiogrode góry=Rzym,
skibokrajny (pług).
skibowalne (pługi).
skot, owce, kozy i t. p.
skrzydłolotny (sen).
skrzydłopięty (bieg, rumak).
skrzydłoruchy (zefir, wietrzyk).
skwadron (franc. escadron), szwadron.
słodkopłodne (drzewa).
słodkorymna (pieśń, lutnia).
smażywiecheć, sknera, skąpiec.
śmierciolotne (bełty).
śmiercioskrzydły (ołów).
smolane (pochodnie).
smutnowrogie (sowy).
sośnia, sosna.
spiżokute (strzały).
spony, szpony.
sposoczone (ręce), okrwawione.
srebrnołuska (ryba).
srebrnopióry (orzeł).
srebrnotoki (blask).
srebrnowełny (skot).
śrzodoziemne (tonie).
stalisty (pancerz, kiryś, sajdak, grot).
stooczny (podziw).
strychy (stoletnie), starcy.
sulaty, obuwie pilśniowe.
swarnia, miejsce swarów.
szarapatka, obdartus.
szarpak (płytki), miecz.
szczebietny (języczek).
szczędna (dłoń), oszczędna.
szefelin, oszczep.
szkarady, a, e, szkaradny.
szkodnicze (nasiona).
szpacer, spacer.
szumnogałęźne (drzewa).
szykowne (loty).
szykowy (wymiar godzin).
taras, nasyp. więzienie.
tchnąca (karta), żywa.
Tenar, przylądek i miasto w Lacedemonii, którędy, wedle wyobrażenia starożytnych, było wejście do piekieł.
Tetyda, nimfa morska, matka Achillesa.
topne (skały).
torowny (gościniec), wygodny.
trefnik, żartowniś.
tret, przejście.
trójnitny (piorun).
Tryon północny, konstelacya niedźwiedzicy.
tryset, gra w karty.
tryszak, gra w karty.
tysiącznobarwa (szyja gołębi).
ukanąć, upuścić kroplę.
ukirzony, kirem, czernią okryty.
ukradek, łup.
upłynne (wieki), upłynione.
uroczna (struna), czarowna.
wacek, mieszek.
ważne (łańcuchy), ciężkie.
wdzięcznorymny (ton).
wełnonośna (owca).
wełny, fale.
wiarołomne (umysły).
wiatronogi (jeleń).
wiatropędne płótna=żagle.
wiatropłoche (chęci).
wiekokorzenne (modrzewy).
wielogęba (niezgoda).
wielopłodny (wierzch ziemi).
wielowładne (czary, majestaty, wodze).
wielożyzna (Cerera).
wilgi, e (ił, skrzydło), wilgotny.
włogawe (szkapsko), padające na tylne nogi.
wodogromna (Tetyda).
wodokowy (styczeń).
wszechwładna (prawica).
wszystkotworny (przemysł).
wszystkotrawny (czas, płomień, wiek).
wszystkowłady (dawca koron).
wybaczać, zbaczać.
wyrocznica, wyrocznia.
zachęt, zachęta.
zamaszny (obuch).
zawojce, turbany, Turcy.
zbyć, pozbyć się.
zbożopławna (Wisła).
zelotyp (z grec.), zazdrośnik.
zglozować, zniszczyć, zgładzić.
zgryźny (pilnik).
ziarnisty (kłos).
złotogłowa (gwiazda).
złotogwary, a (bardon, pszczółka).
złotolity, a (kabat, ręka).
złotomowne (struny).
złotooki (kwiat róży).
złotorymny (Maron=Wergiliusz).
złotoskrzydłe (roje).
złotowłosy (wódz).
złotowzory (płaszcz srebrnolitéj zorzy).
żaglonośne (drzewo).
żartkolotne (obłoki).
żartkopióry (polot).
żółtogrzywy (łup z lwów).
żonokradzka (Troja).
życiolewny (palec malarza).
życiowrotny, a, e (kruszec, ręka Orfeja, zioła).
żywny (duch).