Słownik biograficzny uczonych Żydów Polskich/Jaffe, Mordechai ben Abraham
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik biograficzny uczonych Żydów Polskich |
| Podtytuł | XVI, XVII i XVIII wieku |
| Data wyd. | 1905 |
| Druk | Piotr Laskauer i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Urodził się pomiędzy 1520 — 1530 rokiem w Czechach. Uczeń największych współczesnych talmudzistów, a między niemi i Mojżesza Isserlesa z Krakowa, już w młodości zdradzał umysł samodzielny. Ganił powszechnie w owym czasie przyjętą kazuistykę i dążył za młodu do metodycznego opracowania nauki talmudycznej. Oddawał się gorliwie studyom przyrodniczym, filozoficznym i astronomicznym. W roku 1560 skończył jedną ze swych prac: Komentarz do kabalistyczno–filozoficznego dzieła Rikantiego. Praca ta nosi powyższą datę z oznaczeniem miejsca pobytu Jaffego, mianowicie miasta Sternberg w Czechach. W roku 1561 okropne prześladowania uniemożliwiły pobyt Żydom w Czechach, zakończone ostatecznie ogólnem ich wygnaniem. Zagłębiony w swych studyach Jaffe, musiał także ująć kij wędrowny, by poszukać sobie spokojnego zakątka dla dalszej pracy naukowej. Wraz z liczną rzeszą współwyznawców opuścił on Pragę Czeską i udał się do Wenecyi, gdzie w owym czasie wiedza judaistyczna stała na najwyższym szczeblu rozwoju. Chęć ogłoszenia tam
swych prac drukiem skłoniła go do obioru tej miejscowości, jako stałego miejsca pobytu. W Wenecyi znalazł Jaffe sposobność do dalszego kształcenia się w naukach świeckich, a jednocześnie porządkował i opracowywał w ojczyźnie przygotowane materyały dla wykończenia i wydania swego olbrzymiego dzieła p. t. „Lebuszim — Odzieże“. Jest to kodeks obejmujący cały kult i rytuał żydowski. Jaffe miał przed sobą prace Josefa Karo i Mojżesza Isserlesa, lecz uznał pierwszą za nieodpowiednią dla Żydów polsko–niemieckich; drugą zaś za zbyt krótką i niewyczerpującą. Zabrał się więc do zredagowania nowego kodeksu talmudycznego, specyalnie, jak pisze w swej przedmowie, dla Żydów, żyjących w Niemczech, w Czechach, w Morawii, w Polsce i na Rusi. Wykończył także w Wenecyi dzieło filozoficzno–astronomiczne, wchodzące także w skład jego zbiorowych prac „Lebuszym“, jako komentarz do More–Nebuchim (Przewodnika zbłąkanych) i do „Hilchoth Kidusz Hachodesz“ (nauka o kalendarzu żydowskim) Maimonidesa. Jaffe szybko zdobył szeroką sławę z powodu licznych swych poważnych prac. Gmina Grodzieńska powołała go na swego rabina w r. 1572. Do dziś dnia istnieje tam bóżnica, którą on założył. Po krótkim jednak pobycie w Grodnie, powołanym został na takież stanowisko z kolei do Krzemieńca, do Lublina, do Pragi Czeskiej, a następnie do Poznania, do pełnienia obowiązków rabina, a wszędzie wykazał wielką erudycyę i wielką znajomość rzeczy. W Lublinie będąc, powagą swoją i powszechnem uznaniem potężny wywierał wpływ na cały ówczesny judaizm polski. Prace jego jeszcze za życia były drukowane w Krakowie, w Pradze Czeskiej i Lublinie, pod własnym jego kierunkiem. Umarł w roku 1611 w Poznaniu, gdzie na starym cmentarzu żydowskim znajduje się jego nagrobek. Syn jego Kalonymos ben Mordechai, był jednym z pierwszych drukarzy w Lublinie.
