Słownik etymologiczny języka polskiego/dziewiąty
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
dziewiąty, dziewięć; jak u dziesięć (p.), tak i tu liczba główna dopiero od porządkowej urobiona; Litwin ma jeszcze dewini (łac. novem, niem. neun), obok dewintas; dzie-, lit. łotew. de-, zamiast ne- (jeszcze staroprus. newints, ‘dziewiąty’, n- zachowało) powstało albo pod wpływem nazwy dziesiątki (liczby wpływają na siebie, mówiono szeć wedle pięć, sietm wedle ośm, oziem wedle siedem), albo rozpodobniono newen- w dewen-, unikając następstwa tego samego n-. Nazwy roślin, dziewięci(e)rnika, dziewięciornika i dziewięsiła, tłumaczą nieraz łac. nazwę ‘nonenaria’ (od dziewięciu skutków leczniczych), ale dziewięsił (i nazwa olbrzyma w bajce) wyprzedza łacinę, jest ogólnie słowiańskie; rus. diewiesił, serb. dewesilj (stąd lit. pożyczka, debesyła). Pomijamy, jak przy dziesięć, przytaczanie odpowiedników słowiańskich, skoro wszędzie to samo; przytoczmy tylko osobliwsze ruskie diewianosto zamiast diewiatdiesiat (90), czes. newiesil zamiast (i obok) naszego dziewięsił (‘nonenaria’); dalej staroczes. sposób liczenia od 21 do 29, jeden itd. me(zi)dcietma, jedenmecitma; rus. tridcat’, jak czes. dwacet, trzicet.
