Słownik etymologiczny języka polskiego/grzbiet
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
grzbiet, grzbietowy, grzbietowizna (‘świnie mięso ze grzbietu’). Prasłowo, z pierwotnego skrĭbĭt-, ma u nas trojaką postać: najpierwotniejsza, skrzept (świni), z sk-, wyjątkowa całkiem (u Potockiego i i.); z sk- powstaje ch-, więc chrĭbĭt-, z czego prawidłowa dawna odmiana: chrzbiet, chrzebta (chrzepta); z chrzbiet powstało grzbiet, co wyrugowało sobą dawne chrzepta (grzepta) itd., tak, że dziś odmieniamy: grzbiet, grzbietu (jak sejm, sejmu, lub szewc, szewca, zamiast sjemu, szwieca); obok chrze-, jak nieraz przy miękkiej półsamogłosce (por. cerkiew i cyrkiew, kryślić i i.), chrzy- w chrzybiet. Więc w psałterzu: »za chirzybet« (myłka!, zamiast chrzybiet, jak w tekście z r. 1532 chrzibiet, w puław. chrzbiet), »na chrzebcie«, chrzepta; w biblji chrzbiet i chrzebiet (Leopolita: grzbiety); w słowniczku poznańskim około r. 1500: chrzybiet, na chrzypcie, w późniejszych grzybiet i chrzeptowe; grzbiet już od 16. wieku powszechnieje. Prasłowo; cerk. chrĭbĭt, rus. chriebiet, chriebta, serb. chrbat (i bez ch-), czes. chrzbet i hrzbet; pochodzi od chrib, ‘pagórek’, ocalałego u innych Słowian; u Serbów jest i chrid, ‘skała’; przyrostek jak w łokieć.
