Słownik etymologiczny języka polskiego/lichy
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
lichy, licho (»tam do licha!«), lichość, lichota, lichotarz (»świeckie lichotarze Pan karze«, t. j. ‘złośniki’), lichotny, ‘nędzny’; przybrało znaczenie ujemne: lichota, ‘złe’, ‘grzech’. Pierwotne znaczenie ocalało w lich, licho, liszka, o ‘nieparzystem’: »cetno czy licho«, »komu lichem, komu padnie cetnem«, ponieważ przy wróżeniu (kreślono dowolnie, np. w popiele, i liczono kreski potem) liczba nieparzysta niepomyślną była. I w cerk. lich ‘co ponadto’, ‘co zbywa’ (chociaż i tu już znaczenie: ‘zły’). Liszyć się znaczy ‘zbywać’, liszny (albo liszni) ‘zbyteczny, zbędny’, dalej liszyć się, ‘stronić’: »świata się liszyć«, »czci kogo liszyć«; przezlisz, ‘nadto’; wszystko u nas rzadsze, najczęstsze na Rusi (małorus. łysze, ‘tylko’). Złożenia z licho-: licholecie, licholat (o ‘nieszczęściu’), lichoradka, ‘febra’, zjawiają się tylko u pisarzy »wschodnich«. Wywodzą ch tego słowa z ks (lēk-s), cerkiewne otlěk, ‘pozostałość, reszta’, lit. atłaikas, ‘pozostałość’, likti, ‘pozostawiać’, atlykis, ‘przestanek’, łaikas, ‘czas’; lit. -lika tworzy liczebniki od 11 do 19; łac. linquo, grec. leipō, ‘pozostawiam’, loipos, ‘pozostały’, niem. līhan, leihen (komu coś). Por. oklek. Niemieckie (goc.) leihwan przejęliśmy w lichwa (p.). Niezawsze można oba pnie rozróżnić: lichman, lichmanić, lichmanina, raz ‘złą, lichą robotę’ (‘marnowanie czasu’) znaczy, to znowu wyraźnie ‘lichwą’ żydowską zatrąca.
