Słownik etymologiczny języka polskiego/rozgrzeszyć
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
rozgrzeszyć, z dawnego rozd-rzeszyć, ‘absolvere’, ‘rozwiązać’; dla absolucji spowiednej połączono to z grzechem, i przemieniono rozdrzeszyć w rozgrzeszyć, gdy o rzeszeniu, ‘wiązaniu’, zapomniano; »lud wierny grzechom rozdrzeszony«, w psałterzu puławskim. Pierwotne rzeszyć, ‘wiązać’ i ‘rozwiązywać’, ocalało u innych Słowian: cerk. rĕsziti i razdrěsziti (d wstawia się stale między z-r), rus. rjeszit’ sia, ‘odważyć się na co, postanowić’, porjeszit’, ‘zakończyć’; w dawnej polszczyźnie tak samo: w psałterzu »rozdrzesz języki ich« (»zagładź« w puławskim, »zrzuć« u Wróbla, ‘praecipita’); rzeszeć, ‘parcieć’, np. o rzepie, ale i ogólnie: »starość rzeszeje« (Potocki). Prasłowo; lit. raiszyti, od rzeczownika raiszas, ‘wiązło’, do czasownika riszti, ‘wiązać’, ryszys, ‘wstęga’, raisztis, ‘wstęga na głowie’, prus. sen-rists, ‘związany’, per-reist, ‘połączyć’; lit. sz z podniebiennego k, nasze sz z ch, a to z sk (?). Dalszych odpowiedników tego prasłowa nie znamy.
