Słownik etymologiczny języka polskiego/trzoda
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
trzoda, do połowy 15. wieku jeszcze czrzoda; dziś obok niej, i w odmiennem znaczeniu, ruskie czereda; z pierwotnego *skerda, por. oczrzedź, pisane później otrzedź, p. (otrzedzią, ‘kolejno’). Prasłowo; cerk. czrěda, ‘trzoda’, ‘kolej’, czrěditi, ‘częstować (kolejno)’, rus. oczered’, ‘kolej’ (uczrieżdienije, ‘zakład’, cerkiewne); czes. strzida i trzida, ‘wydział, klasa’, ‘ulica’ (z dawnego czrzieda). Prus. kerda-, ‘czas’, lit. kerdżius i skerdżius, ‘pastuch’, więc oba te znaczenia, co i u Słowian (‘kolej, następstwo, czas’; ‘trzoda’). U Słowian istnieje i postać oboczna z k-: krdel, ‘trzoda’, u Słowaków, a od nich kierdel na Podhalu. W ind. śardha-, ‘trzoda’, awest. śarda-, ‘rodzaj’, odmienna gardłowa (podniebienna, u nas i u Litwy welarna; taka niezgodność nic rzadkiego i nie uprawnia żadnych rojeń o jakichś pożyczkach czy wpływach ościennych); niem. Herde, goc. hairdeis, ‘trzoda’, staroniem. herta, ‘kolej’, więc znowu oba znaczenia (jak u nas i Litwy). Biblja używa jeszcze obu pisowni: »ta otrzedź synów« (»przemiany«, Leopolita), »otrzedziami(!) swymi« (»porządki swoimi«, Leopolita), ale i »po oczrzedziach«, »podle oczrzedzi« (»według porządku«, Leopolita); w psałterzach czrzoda.
