Słownik etymologiczny języka polskiego/wara!
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
wara!, ‘baczność!’, już w 16. wieku ogólne, warować, warować się, ‘strzec się’, obwarowywać, ‘pilnować’, itd.; »pies waruje«; warowny (warownia); warowity; warunek (‘ubezpieczenie’), warunkowy, zawarować i zawarunkować; warta, wartować, warterz. Obok warować istnieje w 15. i 16. wieku wiarować; podobnie jak markować, z niem. merken, wedle miarki polskiej w miarkować przeszło, otrzymało i niem. warować wedle polskiej wiary swoje i, którego inni Słowianie nie znają. Słowo przejęli od Niemców wszyscy Słowianie i Romani (gwardja i garda, gwarancja, franc. gare, garer i garder, ‘chować’, nasza garderoba, i mnóstwo innych słów po całej Europie); goc. wars, ‘ostrożny’, niem. wahrnehmen (dawne wara neman), bewahren, Wahrung, warten, Wärter. Ludowe warować, ‘trwać’: »nie długo warowało«, z niem. währen, ‘trwać’. Cerk. warowati (sę), ‘strzec’, obarowati, ‘ochronić’, i tak na całym Bałkanie (u Słowieńców również obfite); na całym Zachodzie; tylko na Rusi właściwej brak go (małorus. od nas pożyczone); na Południu warati i o ‘oszustwie’ (od złożeń jak prěwariti, prěwara). W biblji obok siebie warować i wiarować: »grzecha się wiarować«, wiaruj się, i waruj się (czes. wari, warite); w psałterzu niema tego słowa. Por. dalej warunkowy, warowny, ‘rzetelny’; niewarunkowy, niewarowny (towar, moneta), ‘niepewny’. Do warta: wartownik itd. Od warować, ‘pilnować’: waruga (por. żegluga), termin flisowski (jak garuga i i.).
