Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/21

Abbas — Abbatyssa 13 w której Turcy stracili 40, 000 ludzi i samego dowódcę. — Inny seraskier sułtański, Kiuprili, daremnie bronił Georgii i Armenii, i zginął w bitwie niedaleko Erywanu. Zwycięzki Kuli-Han, sprzykrzywszy sobie panowanie w cudzém imieniu, otruł pięcioletniego Abbasa i tron po nim zajął r. 1736.

Abbas-Pasza, wice-król Egiptu, wnuk Mehmeda-Ali (ob. ), od r. 1848 następca swego stryja Ibrabima-Paszy, ur. 1813 w Yedda w Arabii, był synem Jussuf-Beja (zmarłego 1818), najstarszego syna Mehmeda-Ali z pierwszej jego żony Aminy. Gdy stan umysłu starego Mehmeda-Ali uczynił go niezdolnym do rządów, Ibrahim pochwycił berło w Czerwcu 1848 i został przez Porte zatwierdzonym na wice-królestwie, lecz w kilka już miesięcy (10 Listopada 1848) niespodzianie zakończył życie; poczém zebrany w Aleksandryi dywan, ogłosił następcą Abbasa, którego powitano wszędzie z radością, 19 Grud. przybył do stolicy. W Styczniu 1849 Abbas udał się do Konstantynopola, gdzie świetnie przyjęty przez sułtana, odebrał inwestyturę na wice-królestwo. — Głównemi zarządu jego aktami były: redukcyja wojska z 30, 000 na 9, 000, uporządkowanie administracyi i zniesienie monopolów handlowych. Umarł nagle, tknięty apopleksyą, w nocy z 12 na 13 Czerwca 1834 r. w Benha pod Kairem.

Abbas-Mirza, ur. 1783, był synem szacha perskiego Feth-Alego. Ponieważ matka Abbasa pochodziła z panującego plemienia Kadżarów, przeto ojciec, z pominięciem starszego brata, przeznaczył go na następcę tronu. Abbas wiele miał talentu i wiadomości; przyjemną, rycerską powierzchowność i był stronnikiem cywilizacyi zachodniej. Młodzieńca jeszcze ojciec mianował wielko-rządzcą prowincyi Azerbeidżan, gdzie przy pomocy Anglików zreformować miał armiją. Lubo 1801 roku nie udało mu się zapobiedz zawojowaniu Georgii przez Rossyjan, dał jednak dowody nieustraszonej odwagi. W niepomyślnej wojnie r. 1811 przeciw Rossyi, dowodził główną armiją swego kraju. Persyja pokojem w Gulistanie (12 Października 1813 r. ) straciła prowincyaje swe kaukazkie i zezwolić musiała na oddanie morza Kaspijskiego marynarce rossyjskiej. Gdy r. 1826 nowa z Rossyją wybuchła wojna, Abbas stanął znowu na czele wojska perskiego, lecz uledz musiał zwycięzkiemu orężowi generałów Jermołowa i Paszkiewicza, skutkiem czego Persyja straciła Armeniją. Kiedy w Lutym 1829 r. poseł rossyjski w Teheranie utracił życie śród rozruchu ulicznego, Abbas udał się osobiście z usprawiedliwieniem do Petersburga. Umarł 1833, nie doczekawszy się tronu. Po śmierci Feth-Alego (1834) najstarszy syn Abbasa, Mohammed-Mirza, objął rządy, pod opieką Rossyi i Anglii.

Abbasi, moneta srebrna perska, której 50 idzie na toman, czyli jedność menniczną w Persyi. Jeden Abbasi ma dwa mamudi, a cztery szaki; dawniej wartość jego wyrównywała trzem złotym polskim; obecnie zaś monetę perską tak spodlono, że ledwie wart jest 15 groszy.

Abbasydy, nazwisko drugiej dynastyi kalifów arabskich, założonej przez Abul-Abbasa, która rządziła w Bagdadzie od 749—1258 i wydała 37 kalifów.

Abbati (Mikołaj), urodzony 1512 roku w Bolonii. Jako zdolny malarz alfresco, kształcił się pod Rafaelem i Corregi'em, zostawił kilka lepszych robót w Bolonii. — W roku 1552 malarz Primaticcio wezwał go do Paryża i wraz z nim pracował nad freskami w zamku Fontainebleau. Ich dziełem jest galeryja Ulyssesa. Abbati umarł w Paryżu 1571, zostawiwszy kilku synów, którzy również poświęcali się malarstwu.

Abbatyssa, przełożona klasztoru żeńskiego, ksieni. Według soboru Trydenckiego, ksieni powinna być wybieraną głosami sekretnemi zakonnic, które składają je u kraty w ręce przełożonego. Powinna, o ile można należeć do zgromadzenia gdzie wybraną została, liczyć 40 lub przynajmniéj 30 lat wieku, mieć 8 lub najmniej 5 lat