Paryż (1909): Różnice pomiędzy wersjami

Patrz! przy zachodzi, jak z Sekwany łona<br>

Poiwstają Powstają gmachy połamanym składem,<br>

Jak jedne drugim wchodzą na ramiona,<br>

Gdzieniegdzie ulic przeświecona śladem.<br>

Gmachy skręconym wydają się gadem,<br>

Zębatą dachów łuską się najeża.<br>

A tam -— czy żądło oślinione jadem?<br>

Czy słońca promień? czy spisa rycerza?<br>

Wysoko -— strzela blaskiem zołoconaozłocona wieża.

Nowa Sodomo! pośród twych kamieni<br>

Mnoży się zbrodnia bezwstydna widomie<br>

I kiedyś na cię spadnie deszcz płomieni,<br>

Lecz nie deszcz boży, nie zamknięty w gromie,<br>

Sto dział go poszle... A na każdym domie<br>

Kula wyryje straszny wyrok Boga;<br>

Kula te mury przeplaiprzepali, przełomie,<br>

I wielka na cię spadnie kiedyś trwoga,<br>

I większa jeszcze rozpacz -— bo to kula wroga...

I już nad miastem wisi ta dział chmura,<br>

Dlatego ludu zasępione tłumy,<br>

Dlatego ciemność ulic tak ponura,<br>

Przeczuciem nieszczęść zbłąkane rozumy;<br>

Be echa kona słowo próżnej dumy,<br>

O wrogach ciągłe toczą się rozmowy...<br>

A straż ich przednia, już północne dżumy<br>

Obrońców ludu pozwiewały głowy,<br>

I po ulicach ciągły brzmi dzwon pogrzebowy.

Czy wrócą czasy tych świętych tajemnic,<br>

Kiedy tu ludzie zbytkiem życia wściekli,<br>

Jedni pod katem, drudzy w głębi ciemnic,<br>

Inni ponurzy, bladzi, krwią ociekli,<br>

Co kiedy śmieli pomyśleć -— wyrzekli?<br>

Lud cały kona, katy i obrońce,<br>

Dnia im nie stało, aby się wysiekli;<br>

I przeczuwając krwawej zorzy końce,<br>

Jak JouzeJozue wołali: dnia trzeba -— stój, słońce!

I nie stanęło -— pomarli -— przedwcześnie,<br>

Lecz zostawili pamiątki po sobie:<br>

Kraj po rozlewie krwi tonący we śnie<br>

I lud, nie po nich ubrany w żałobie,<br>

Krwi trójce w jednej wcieloną osobie.<br>

Ten jak rodyjski posąg świecznik trzyma<br>

I jedną nogę wsparł na martwych grobie,<br>

Drugą na zamku królów... Gdzie oczyma<br>

Sięgnął -— tam wnet i ręką dostawał olbrzyma.

A kiedy posąg walił się z podstawy,<br>

Tysiące ludu sławą się dzieliło,<br>

Każdy się okrył łachmanem tej sławy,<br>

Każdemu było dosyć -— nadto było...<br>

Marzą o dawnej sławie nad mogiłą<br>

I pod kolumną spiżu wszyscy posną;<br>

Choć cięcie kata głowegłowę z niej strąciło,<br>

Choć na niej może jak na gruzach z wiosną<br>

Chwasty i z lilijami Burbonów porosną.

Tu dzisiaj Polak błąka się wygnany,<br>

W nędzy -— i brat już nie pomaga bratu.<br>

Wierzby płaczące na brzegach Sekwany<br>

Smutne są dla nas jak wierzby Eufratu.<br>

I całej nędzy nie wyjawię światu...<br>

Twarze z marmuru -— serca marmurowe,<br>

Drzewo nadziei bez liścia i kwiatu<br>

Schnie, gdy wygnaniec złożył ppodpod nim głowę,<br>

Jak nad prorokiem Judy schło drzewo figowe.<br>

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

Z dala od miasta szukajmy napisów,<br>

Gdzie wielki cmentarz zalega na górze.<br>

O! jak tu smutno, kędy wśród cyprysów<br>

Podbladłe Pobladłe w cieniu chowają się róże.<br>

A pod stopami -— dalej -— miasto w chmurze<br>

Topi się we mgłach gasnących opalu...<br>

A dla żałobnych rodzin przy tym murze<br>

Przedają wianki z płótna lub z perkalu,<br>

Aby dłużej świadczyły o kupionym żalu.

Patrz znów w mgłę miejską -— oto wież ostatki,<br>

Gotyckim kunsztem ukształcona ściana;<br>

Rzekłbyś -— że zmarła matka twojej matki,<br>

W czarne, brabanckie korónki ubrana,<br>

Z chmur się wychyla jak duch Ossyjana...<br>

Ludzi nie dojrzysz... Lecz nad mgłami fali<br>

Stoją posągi (gdzie płynie Sekwana),<br>

Jakby się w Styksu łodzi zatrzymali<br>

I przed piekła bramami we mgłach stoją biali...