Strona:Świat R. I Nr 14 page 27 1.png

Autorowie dramatyczni wobec teatrów.

---

 Zamęt rewolucyjny wynalazł i stworzył rozliczne nowe formy wyzysku. Szantaż, bandytyzm, i antybandytyzm, prosperują doskonale. Nie należy jednak sądzić, iżby te nowe formy wyzysku zajęły miejsce dawnych. Wcale nie. Dawne sposoby krzywdzenia ludzi praktykowane są bez przerwy. Naprzykład wyzyskiwanie autorów dramatycznych przez kierowników teatrów prowincyonalnych.
 Jest to forma oszustwa tak przyjęta, że nawet nie razi. Przeciwnie, umiano jej nadać cechę „obywatelską". Jakiś przedsiębiorca — spekulant gromadzi garstkę mniej lub więcej utalentowanych aktorów. Zwykle: mniej utalentowanych. Wnet w usłużnych dziennikach pojawia się szumna wiadomość o zawiązaniu się „nowego Towarzystwa dramatycznego“. Ten i ów reporter podaje nawet sakramentalne: „Szczęść Boże" (nieboszczykom pisze się zawsze: cześć jego pamięci.) I „Towarzystwo dramatyczne“ puszcza się na wędrówkę po gubernialnych i powiatowych miastach.
 Niebawem korespondenci prowincyonalni donoszą do pism warszawskich o powodzeniu, jakiego doznała w Częstochowie, Radomiu lub Kaliszu sztuka takiego albo innego dramaturga polskiego. Czasem o niepowodzeniu. Bo prowincya jest kapryśna i lubi niekiedy „położyć“ sztukę, która w Warszawie długo nie schodziła z afisza.
 Jednym z ostatnich, którzy się dowiadają o takim wypadku, jest zwykle autor. Dla tego, iż mniej pilnie czytuje dzienniki, niż przeciętny filister. „Pan dyrektor“ trupy nie zawiadomi go przecie. Jeśli sztuka nie miała powodzenia, pocóż psuć autorowi humor? Jeśli miała powodzenie, autor gotów upomnieć się o honoraryum... Przytem nieprzyjemnie jest wchodzić w kontakt z prawnym właścicielem, którego się nie pytało wcale o pozwolenie wystawienia sztuki...
 Jeśli przechodniowi na ulicy, zacny obywatelu, wyciągniesz portmonetkę z kilkoma miedziakami i chwycą cię na gorącym uczynku, nie będziesz mógł zaprzeczyć, iż miano: złodziej — słusznie ci się należy. Pan dyrektor trupy prowincyonalnej, kradnący bezczelnie owoc długiej i mozol-