Strona:Życie płciowe i jego znaczenie.djvu/081

przyroda dąży nie do samego tylko krzewienia rody, nie będącego jedynym celem ostatecznym całego istnienia. W rozwoju mozgu tkwi biegun przeciwny, stanowiący siedlisko sił duchowych i służący przedewszystkiem do wydoskonalenia i samozachowania osobistego. Rozdwojenie duszy na siły wiedne i bezwiedne uskutecznia się przez podzielenie organizmu na środowiska nerwowe, świadome i nieświadome — głowę i narządy płciowe. Że jednak siła płodna jest i pozostaje twórczą, pierwszorzędną, panującą, można to rozpoznać już ztąd, że drugorzędne odznaki płciowe (jak roślinne kwiecie) u zwierząt rozpościerają się po całem ciele, przyczem najliczniejsze i najwybitniejsze występują właśnie na głowie: rogi — u barana; poroże — u jelenia; u konia, u lwa — grzywa; u koguta — grzebień; u innych ptaków — czubki z piór. A nie robi w tem wyjątku istota obdarzona rozumem — człowiek: niejeden mężczyzna bardzo się pyszni zawiesistym wąsem, rozłożystą brodą (nieraz rosnącą prędzej i dłużej od samego rozumu.)
 Ale wróćmy do materjału naukowego. W państwie zwierzęcem jak i w roślinnem widzimy rozmaite stopnia płodności.
 Atoli, prócz chyba nieruchomych korali, w zwierzętach przyroda świeci już nowemi siłami, jakiemi są: dowolny ruch, wrażliwość, władza myślenia — samoistna działalność!
 Zarazem następuje rozdwojenie płci: istoty męskie noszą płyn nasienny, żeńskie — jaja. U zwierząt niższych zapłodnienie odbywa się poza obrębem organizmu samiczkowego. Jajo się składa, polewa się nasieniem i dojrzewa pod słońcem. Tu płyn nasienny, jako wywołujący życie, wypada jeszcze porównać do pyłku kwiatowego a jajo, jako