albo podświadomie ideami Abramowskiego”[1]. Jest to opinia zapewne nieco — ale właśnie nieco! — przesadzona, lecz nie tylko uczennica i fascynatka Abramowskiego formułowała takie oceny. Badający problem po latach, a więc wolny od podobnych emocji Bohdan Cywiński napisał o Abramowskim, iż „niewątpliwie w odbiorze społecznym stał się nie tylko profesorem, ale i mędrcem”[2]. I rzeczywiście, Abramowski, jak pisał Żeromski w Przedwiośniu, był jednym z tych, którzy „nasycili sobą pokolenie”. Choć nie został liderem popularnej partii, jego książek nie wydawano w dziesiątkach tysięcy egzemplarzy, nie pełnił też reprezentacyjnej roli nawet w inicjatywach, które wymyślił i współtworzył, to jednak idee Abramowskiego docierały do szerokich rzesz i do liderów rozmaitych inicjatyw społecznych. Nie tylko spółdzielcy widzieli w nim patrona i „ojca-założyciela”. Popularny był także w międzywojniu wśród uczestników ruchów socjalistycznego i ludowego, wśród inteligencji zaangażowanej społecznie, a jego tezy o rewolucji moralnej oraz o kooperatyzmie jako narzędziu przebudowy ustrojowej, wracały wielokrotnie niczym echo w politycznych programach, deklaracjach i debatach.
Z powyższej prezentacji drogi życiowej autora Idei społecznych... można już sporo wywnioskować na temat jego oddziaływania społecznego. Ale dla porządku wspomnijmy raz jeszcze kilka już wymienionych oraz dodajmy kilka innych nazwisk, aby obraz ten był bardziej pełny. Wybitna pisarka Maria Dąbrowska popularyzowała myśl spółdzielczą i etyczną Abramowskiego zarówno w wydawnictwach spółdzielczych, jak i w prasie społeczno-kulturalnej, a także sportretowała go w słynnych Nocach i dniach, przypisując cechy myśliciela powieściowej postaci Tytusa Niechcica. Niewątpliwie pod wpływem rozważań etycznych Abramowskiego znajdował się jego współpracownik Stanisław Wojciechowski (pisał o tym wprost we wspomnieniach), wieloletni działacz spółdzielczości, a także
