Strona:Abramowski-braterstwo-solidarnosc-wspoldzialanie.pdf/9

obywatelskim. Zapomina się, że spółdzielnie pochodzą z zupełnie innej epoki, starszej o wiele dekad sto lat od PRL; że odgrywały ogromną rolę, nic tylko społeczną i gospodarczą, ale również patriotyczną, na obszarze wszystkich trzech zaborów; że rozwijały się bujnie w II Rzeczpospolitej, a w ich tworzenie i w propagowanie idei spółdzielczych angażowały się najwybitniejsze umysły tamtych czasów.
 Warto zatem przypomnieć przynajmniej kilka z tych postaci i ich dorobek, tym bardziej, że prace ich — książki czy artykuły — są obecnie praktycznie niedostępne na rynku księgarskim, a przez to tym bardziej zapomniane. Wielka to szkoda, nie tylko ze względu na ich ładunek intelektualny, znaczenie dla rozwoju spółdzielczości, ale również na piękny, choć czasem trochę niedzisiejszy język, jakim były pisane. Większość z nich ukazała się przed drugą, a nawet przed pierwszą wojną światową. Później, poza nielicznymi wyjątkami, nie były wznawiane, gdyż myśli głoszone przez ich autorów nie pokrywały się zwykle z modelem spółdzielczości, jaki budowano w PRL, a wiele epizodów ich życia nie pasowało do ówczesnej wykładni historii; wygodniej przeto było je przemilczeć.
 W tej właśnie intencji, aby wypełnić ową lukę, Krajowa Rada Spółdzielcza, Instytut Stefczyka, redakcja pisma „Obywatel” i Instytut Spraw Obywatelskich zdecydowali o rozpoczęciu edycji serii książek zawierających oryginalne teksty klasyków myśli spółdzielczej: Edwarda Abramowskiego, Zygmunta Chmielewskiego, Romualda Mielczarskiego, Mariana Rapackiego, Stanisława Thugutta, Stanisława Wojciechowskiego i innych, być może nie tylko polskich autorów. Wzmiankowani powyżej byli postaciami wybitnymi, zasłużonymi nie tylko dla spółdzielczości, ale również dla odzyskania przez Polskę niepodległości oraz dla jej odbudowy w trudnych latach po pierwszej wojnie światowej. O Abramowskim będzie za chwrilę mowa. Chmielewski — w młodości działacz socjalistyczny, pionier spółdzielczości mleczarskiej w Galicji, jeden z twórców szkolnictwa spółdzielczego w międzywojennej Polsce. Mielczarski, działacz Towarzystwa Kooperatystów, jeden z liderów „Społem”. Rapacki, który po jego śmierci został prezesem Związku, działacz i teoretyk spółdzielczości spożywców. Thugutt — ludowiec, legionista, po odzyskaniu niepodległości