Strona:Adam Asnyk - Panna Leokadja.djvu/12

czości potrafi zaznaczyć swój niepowszedni indywidualizm. Żaden z wymienionych utworów nowelistycznych nie został zamieszczony ani w zbiorowych wydaniach „Pism“ Asnyka, ani w osobnem wydaniu książkowem, czego następstwem było, że niedocenione na szpaltach pism, uległy zapomnieniu.
 Z zapomnienia tego wydobywamy obecnie największe rozmiarami i artystycznie najwyżej stojące opowiadanie, p. t. „Panna Leokadja“.
 Asnyk napisał ten utwór, mając lat 29, pod świeżem wrażeniem swych osobistych przeżyć i zawodu miłosnego, jaki go spotkał w tym czasie. Jestto rzecz pełna pierwszorzędnych zalet literackich, doskonała w pomyśle, subtelna w traktowaniu, wycyzelowana w formie stylistycznej z tą precyzją, jaka cechowała tego prawdziwego wirtuoza słowa. Czytając to opowiadanie z przed 54 lat, trudno się oprzeć przykremu uczuciu stwierdzenia faktu, żeśmy w tak poważnym okresie czasu niezbyt wiele postąpili w dziedzinie ustalenia artystycznej formy noweli. Mogą nas razić w „Pannie Leokadji“ pewne drobne odchylenia poety w zakresie porzuconych już dygresyj — całość ujmie zawsze niepospolitym wdziękiem słowa, barwnością akcji, humorem i skoncentrowaną budową, wreszcie świetną charakterystyką pewnych typów ludzi z doby popowstaniowej, jak niemniej pojęć, jakie ci ludzie reprezentowali.
 „Panna Leokadja“ stworzona w okresie, kiedy forma noweli nie miała jeszcze zarysów ustalonych,