Strona:Adam Fischer - Gnatki.pdf/7

Ta strona została uwierzytelniona.
117
Gnatki,

nietylko dzieci, ale i starsi, przyczem można na nich nawet osiągnąć szybkość 3—4 m. na sekundę.
W okolicy Doliny[1] na takich sankach urządza się rozmaite zabawy nietylko na lodzie, ale i po śniegu. Niegdyś w Bośniackiej Gradysce[2] używano do wyrobu sanek żeber bawolich, przyczem ze względu na ich okrągły kształt, przybijano je bezpośrednio do deski.
Badania prehistoryczne na obszarach Donja Dolina[3] dowiodły, że przy końcu halsztackiego okresu w V—III wieku przed Chrystusem używano kości jako sanek i łyżew. Truhelka[4] wszystkie te kości, pochodzące z rozmaitych wykopalisk, przeważnie uważa za resztki łyżew, a nie sanek. Podobnie określił E. Kiernik[5] gładzone kości zwierzęce, znalezione w okolicach Krakowa. Jedna z tych kości, wydobyta przy regulacji rzeki Rudawy, była fragmentem lewej kości dłoniowej krowy. Druga kość dłoniowa konia, została znaleziona w Wiśle na Zwierzyńcu koło klasztoru Norbertanek.

Już bogaty materjał, zestawiony przez Hermana,[6] dowodził, że kości trafiające się w przedhistorycznych znaleziskach bardzo często nie są łyżwami, lecz płozami sanek. Potwierdzają to w zupełności współczesne „kaljke” południowo-słowiańskie. Przytem należy podkreślić, że takiemi płozami mogą być nietylko kości z wywierconemi otworami na obu końcach, lecz również długie kości, zwłaszcza końskie, bez otworów, a jedynie z odpowiedniem wyżłobieniem na umieszczenie podstawy sanek. Czasem nawet na szczęce

  1. Glasnik Zemaljskog Muzeja u Bosni i Hercegovini. XXII (1910 ), s. 431.
  2. j. w. w przypisku.
  3. j. w. s. 430.
  4. Truhelka C., „Der vorgeschichtliche Pfahlbau im Savebette bei Donja Dolina”. Wien, 1904. I, s. 154-5.
  5. Kiernik E., „Kości zwierzęce gładzone, domniemane łyżwy, z okolic Krakowa”. Kraków, 1912 (Mat. antr., arch. i etnogr. T. XII).
  6. „Mitteilungen d. Anthropologischen Gesellschaft in Wien”. T. XXXII (1902), s. 226—232.