Strona:Adam Fischer - Ossolineum.djvu/07

nisław około roku 1050 niemałą bibliotekę przywiózł z Paryża do Polski. Przy katedrze poznańskiej istniała już biblioteka w XI wieku, a Kraków w XIII wieku miał już tyle bibliotek, ile kościołów i klasztorów. Kazimierz Wielki kochał książki i kupował je dla kościołów. Te przeróżne wzmianki o bibliotekach za Jagiellonów tak się mnożą, że trudnoby wszystkie przytaczać. W skutek wyjazdu uczonych Polaków za granicę, a teologów polskich na sobory w wieku XV, ilość książek i rękopisów z rokiem każdym wzrasta. XV stulecie stanowi epokę olbrzymiego rozwoju cywilizacyi nie tylko w Europie, ale i w Polsce. Głównymi czynnikami tego postępu rozpowszechnienie papieru i wynalazek druku. Tem samem wzrastają również biblioteki. Książnica Uniwersytetu krakowskiego składa się już z kilku działów odrębnych, a wielkim rozgłosem cieszą się biblioteki w Sieciechowie i Opatowie. Słynny Maciej Miechowita buduje znacznym kosztem bibliotekę Paulinom na Skałce. Miłośnictwo książki wzmaga się oczywiście jeszcze bardziej w wieku XVI, istotnie „złotym okresie“ oświaty polskiej, gdyśmy nie tylko nie ustępowali pod względem ilości wydawanych książek zachodnio-europejskim ośrodkom cywilizacyi i kultury, ale wiele z nich przewyższali. Sam dwór królewski daje przykład umiłowania dzieł uczonych. Zygmunt Stary miał w Wilnie mały wyborowy księgozbiór, oprawny jeszcze dawnym obyczajem w adamaszek i drogie materye. Zygmunt August sprowadzał z zagranicy umyślnie wydania pisarzy starożytnych i różne wyborowe dzieła swego wieku, a bibliotekarzem królewskim był głośny pisarz polski, Łukasz Górnicki. Król, umierając, przekazał wspaniałą na owe czasy bibliotekę, zawierającą tysiąc kilkaset doborowych ksiąg, Jezuitom wileńskim, a Stefan Batory, zakładając uniwersytet w Wilnie, księgozbiór ten pomnożył. Zamojscy, celem szerzenia oświaty w narodzie, założyli w Zamościu nie tylko akademię i bibliotekę, lecz nawet drukarnię i papiernię. Bogate też były za Zygmuntów biblioteki Szafrańców, Wolskich, oraz miejskie w Gdańsku,