Strona:Adam Fischer - Seweryn Udziela jako współpracownik Ludu.djvu/6

odrębne Muzeum Etnograficzne, podawał dokładne sprawozdania z działalności tego Muzeum za lata 1927, 1928, 1929, 1930 (Lud XXIX 190—193, XXX 266—268). Takież sprawozdania z działalności oddziału Towarzystwa Ludoznawczego w Wieliczce podawał w roku 1899 jako przewodniczący tego oddziału. (Lud VI 111—112). Ze sprawozdania tego wynika, że na posiedzeniach wielickich czytał pracę o grupie Kijaków, mieszkających w Piaskach Wielkich pod Krakowem, oraz rozdawał kwestionariusz pt. „Świat zmarłych“ zachęcając do współpracy przy zdobywaniu odpowiedzi. Udzielę zajmowały także zagadnienia obszaru etnograficznego. Wyrazem tego może być kwestionariusz dotyczący nazw topograficznych, miejscowości, pól, łąk, lasów, gór i dolin (Lud XXI 237—8), a także takie artykuły jak „Lachy“ (Lud XI 70—72) i „Cyganie“ (Lud X 451). W artykułach tych szczególnym przedmiotem zainteresowania były nie tyle dokładne cechy pewnych grup, ale raczej różne przypowiastki o cyganach, oraz wzajemne przyśpiewki lachów i górali.
 Opisy niektórych miejscowości, jakie S. Udziela drukował w „Ludzie“ nie wyczerpują wszystkich zagadnień etnograficznych, ale zwykle ograniczają się do tych, jakie Go szczególnie zajmowały. Tak np. w rozprawce pt. „Ocieka“ (Lud XXIII 127—146) znajdziemy ze wsi Ocieka pow. Ropczyce zwyczaje związane ze świętami Bożego Narodzenia, wierzenia dotyczące świata nadzmysłowego (gniotek, mamuny lub boginy), rozmaite czary, zabobony, przesądy, lekarstwa, listy wierszowane, opowiadania. Natomiast pt. „Kilka zapisków ze Starego Bystrego“ (Lud XI 76—81) zanotowano ze wsi Stare Bystre koło Nowego Targu: 1) chodzenie ze śmierteczką, 2) orację drużbów proszących na wesele, 3) opowieść o płanetniku.
 Wśród różnych prac zamieszczonych w „Ludzie“ nie brak także przyczynków z dziedziny kultury materialnej. W odpowiedzi na kwestionariusz „Ludu“ podał S. Udziela pt. „Pług“ (Lud I 188) nazwy części pługa ze wsi Ciężkowice pow. Grybów, oraz sposób zaprzęgania do tego narzędzia rolnego. Artykuł pt. „Cepy“ (Lud VII 272—5) zawiera opis cepów z Jurkowa nad Dunajcem w pow. brzeskim, sposób sporządzania ich, młócenie, oraz kwestionariusz dotyczący tego narzędzia. Inny kwestionariusz pt. „Przemysł domowy“ (Lud XXI 233—236) miał na celu prowadzenie poszukiwań w dziedzinie przemysłu domowego, a więc odnośnie do jego wytwórców, materiału, narzędzi pracy, przedmiotów wyrobu i zbytu wytwarzanych przedmiotów. Wiele wartościowego materiału podała praca S. Udzieli pt. „Kilka słów o strojach, budowlach, sprzętach i naczyniach w Sądeczyźnie“. (Lud X, 168—192, 299—321, 423—433). Autor opisał w pierwszej części dokładnie odzież nowosądecką, jej wytwórców, krawców i szwaczki, oraz motywy zdobnicze stosowane w tej odzieży. W części drugiej omówiono budownictwo, plan zagrody, kapliczki, a w trzeciej części wewnętrzne urządzenie domu, więc różne sprzęty, miski i dzbany, przy czym autor usiłował dać pewne objaśnienia tej sztuki ludowej. Uzupełnieniem rozważań nad strojem nowosądeckim była notatka pt. „Strój świąteczny wieśniaka w Podegrodziu“ (Lud XI 195) zaopatrzona w barwną tablicę malowaną przez Helenę Zajączkowską. W szkicu pt. „Z Łęk“ (Lud