Strona:Adam Fischer - Seweryn Udziela jako współpracownik Ludu.djvu/7

XI, 406—410) opisał Udziela wieś Łęki w pow. strzyżowskim ze szczególnym uwzględnieniem odzieży, a dodane ilustracje przyczyniają się do zrozumienia tekstu. Bogatą treścią odznacza się praca pt. „Pasy wieśniaków polskich używane w południowej części Małopolski i na Śląsku Cieszyńskim“ (Lud XXIV 104—127). Na podstawie klisz Dra St. Tomkowicza zwrócił S. Udziela uwagę pt. „Budownictwo“ (Lud XI, 414—6) na kościół drewniany w Sękowej, pow. Gorlice, na kościół w Korzennej, pow. Grybów, oraz stary śpichlerz klasztorny na Zwierzyńcu pod Krakowem.
 Rozprawka pt. „Z Przecławia. Zapiski z 1899-go roku“ (Lud XXV 60—77) zawiera parę obrzędów dorocznych, związanych z Bożym Narodzeniem (wymuszanie urodzaju na drzewach owocowych, szopka, gwiazda i turoń) i Matką Boską Zielną (święcenie ziół). W artykule pt. „Dożywocie w Jazowsku w powiecie nowosądeckim w XVIII wieku“ (Lud VIII 257—262) z gromadzkiej księgi z Jazowska z lat 1754—1806 wydobył Udziela liczne przykłady na dożywocie, oraz formy dziedziczenia.
 Ze wszystkich zagadnień etnograficznych zajmował S. Udzielę szczególnie dział kultury duchowej i z tego zakresu wiele prac wydrukował także w organie Towarzystwa ludoznawczego we Lwowie. Kwestionariusz, zalecający zbieranie materiałów o wszelkich istotach nadziemskich, ogłosił pt. „Opowieści o istotach nadprzyrodzonych“ (Lud XXI 236—7). Następnie pt. „Z aktów i rozpraw sądowych“ (Lud X 214—216, 444—5) wydobywał różne przykłady żywych jeszcze ludowych przesądów, jak np. wiarę w wilkołaka w pow. krośnieńskim w r. 1901, wypędzanie czarta z opętanego w Przemyślu w r. 1903, sąd doraźny, wykonany na cyganach przez chłopów nowosądeckich w r. 1901 itd. Podobnie pt. „Kronika w Milówce“ (Lud XXI 153—159) wypisał wiele ciekawych szczegółów z kroniki kościelnej w Milówce (pow. Żywiec) z lat 1673—1724, jak np. wzmianki o duszach odprawiających nabożeństwa w noc zaduszną, o unieszkodliwianiu strzygonia, o rozganianiu chmur dzwonieniem, o zaklinaniu węża wewnątrz człowieka itd.
 Ciekawe przyczynki do zapatrywań ludowych na przyrodę zawiera notatka pt. „Odmiany wilków“ (Lud X 452), wedle której lud wielicki rozróżnia wilki czworakiego rodzaju, gęsie, baranie, cielęce i końskie, zależnie od zwierzęcia, na które się rzucają. Artykuł pt. „Rośliny w wierzeniach ludu krakowskiego“ (Lud XXX 36—75) podał materiały do własności leczniczych 149 roślin. O ile zaś roślina może być surowcem przy wytwarzaniu różnych zabawek dla wiejskich dzieci, przedstawił dokładnie S. Udziela w rozprawce pt. „Zabawki z roślin“ (Lud XXVIII 58—70), opisując owe przeróżne pukawki, piszczałki, sikawki, tyrkawki, wiatraczki. Praktyki czarownic podaje notatka pt. „Czarownica z Sieprawia w pow. wielickim“ (Lud XI 192—4), a środki zapewniające mleczność krów zawiera opis pt. „Przesądy o mleczności krów“ (Lud IV 81—2). Niektóre wróżby wyprowadzane ze snu zawiera notatka pt. „Sen i loteria“ (Lud X 452).
 Seweryn Udziela już w r. 1905 rozumiał konieczność systematyki polskich opowieści ludowych i domagał się tego w szkicu pt. „O po-