Strona:Album zasłużonych Polaków wieku XIX t.1.djvu/508

 Powróciwszy do Lwowa, dziesięciolecie rządów Bacha przeżył zdala od życia publicznego.
 Z powrotem ery konstytucyjnej i Smolka wystąpił znowu na arenę publiczną. Uczczony w d. 19 grudnia 1860 wspaniałą manifestacyą przez mieszczaństwo lwowskie, wysłanej do niego deputacyi przypomniał, że świat należy do rozważnych, cierpliwych i wytrwałych... Uczestniczył w deputacyi do Tronu, wysłanej z Galicyi do Wiednia po wydaniu patentu lutowego (wiosna 1861), która to misya nie odniosła zresztą dzięki prądom, panującym za Schmerlinga, żadnego rezultatu; w dniu 5 kwietnia 1861 wybrany zaś został z miasta Lwowa do sejmu, a w dniu 11 lipca mianowany honorowym obywatelem Lwowa. Wysłany przez sejm do rady państwa, stał się tam gorliwym rzecznikiem idei federacyjnej. W tejże radzie wielki sukces oratorski odniosło pierwsze jego ważniejsze wystąpienie w sprawie nietykalności poselskiej (29 maja 1861); stanowisko swe narodowo-autonomiczne i federacyjne określił Smolka wymownie w dniu 19 czerwca 1861, w rozprawie nad wnioskiem o wolności osobistej. Wystąpienie w obronie autonomii zjednało mu liczne dowody uznania z wielu gmin: Czech, Moraw, Kroacyi i Krainy, a podobne dowody uznania zyskał także ze strony Węgier po mowie w dniu 28 sierpnia 1861, w której wystąpił z obroną zasadniczych praw krajów korony św. Szczepana.
 Smolka jednak, który z niechęcią szedł do Wiednia, widząc bezowocność działalności poselskiej w radzie państwa, usunął się z niej i poświęcił swe siły pracy wewnątrz kraju, do czego dobrej sposobności nastręczył mu wybór jego na członka galicyjskiego wydziału krajowego; urząd ten sprawował przez długi szereg lat. W tym czasie także (z końcem r. 1861) utracił małżonkę, a gorące objawy współczucia, jakie zewsząd otrzymał, były miarą szacunku i uznania, któremi się cieszył już wówczas. W kraju należał do tych, którzy usiłowali nie dopuścić do wypadków z r. 1863, a gdy usiłowania jego nie odniosły rezultatu, usunął się od czynnego udziału w ówczesnym ruchu narodowym.
 Dopiero w r. 1865 powrócił do publicznej działalności; wygotował mianowicie w tym roku na wezwanie ówczesnego ministra Belcrediego memoryał o politycznym stanie kraju. W listopadzie t. r, oświadczył się za kandydaturą hr. Gołuchowskiego ze Lwowa do sejmu, jako reprezentanta kierunku autonomistycznego. W latach 1868 — 1869 ogłosił Listy politycne, pełne zajmujących poglądów i szczegółów historycznych. W sejmie należał do przeciwników rezolucyi z d. 24 września 1868 r. w sprawie żądań Galicyi i obesłania rady państwa, rezolucyi, która spowodowała odwołanie odwiedzin cesarskich w Galicyi, a pośrednio także dymisyę Gołuchowskiego ze stanowiska namiestnika. W pięć lat później (r. 1873) była ona pogrzebaną przez sam sejm, który uchwalił nową rezolucyę w odmiennym duchu.

 W roku 1870 powrócił Smolka znowu do rady państwa, gdzie zawsze z energią występował dalej przeciw centralistycznemu kierunkowi, popierał układy gabinetu hr. Potockiego z Czechami i federacyjne dążności następnego gabinetu hr. Hohenwarta. Po ustąpieniu tego ostatniego, w październiku r. 1871 Smolka oświadczył się za nieobesłaniem rady państwa, poddając się jednak uchwale większości sejmowej, wstąpił do rady państwa znowu i opuścił ją dopiero w dniu 6-m marca r. 1873, gdy cała delegacya polska zdecydowała się na secesyę, aby zaprotestować przeciw zaprowadzeniu bezpośrednich wyborów do parlamentu wiedeńskiego z ominięciem sejmów. Gdy polacy następnie pogodzili się z bezpośredniemi wyborami, powrócił i Smolka do wiedeńskiej rady państwa, która w dniu 15 października r. 1879 wybrała go wiceprezydentem izby posłów, a w dniu 14 marca 1881 prezydentem tej izby. Godność tę, wybierany stale na każdej sesyi ponownie, sprawował nieprzerwanie przez lat dwanaście, aż do 17 marca 1893, — otaczany przez posłów wszystkich stronnictw i narodowości ogólną sympatyą i czcią. Rozprawy parlamentu nawet w najkrytyczniejszych chwilach umiał prowadzić z powagą, bezstronnością i niezłomnym spokojem, a urząd swój i izbę reprezentować zawsze z godnością. Gdy złożył, urząd prezydenta i z powodu wieku usunął się od wszystkich zajęć publicznych, otrzymał powołanie na dożywotniego członka izby panów, t. j. wyższej izby austryackiego parlamentu. Przedtem już (w roku 1882) odznaczony został nominacyą na rzeczywistego tajnego radcę z tytułem ekscelencyi. W r. 1884 był prezydentem delegacyj wspólnych.