Strona:Album zasłużonych Polaków wieku XIX t.2.djvu/291

Ta strona została przepisana.
Antoni Zygmunt Helcel
(*1808 — †1870.)
separator poziomy
P


Pochodził z rodziny niemieckiej, piszącej się Hoeltzel de Sternstein, uszlachconej r. 1583 przez cesarza Rudolfa II. Dziad jego przybył jako urzędnik austryacki do Podgórza; ojciec, Antoni, założył handel win i korzeni w Krakowie, na którym dorobił się znaczniejszego majątku, tak, że mógł nabyć dom w mieście i dobra ziemskie w Królestwie Polskiem, gdzie też Heroldya Królestwa, na podstawie przedłożonych dokumentów rodzinnych, przyznała mu r. 1841 szlachectwo. Ojciec czuł się już Polakiem i wychowywał liczne swoje potomstwo po polsku.
Najstarszem z jego dzieci był nasz Antoni Zygmunt, urodzony 12 listopada 1808 r. w Krakowie. Odbywszy nauki w liceum krakowskiem, miał się z woli ojca poświęcić kupiectwu, ażeby po jego śmierci prowadzić dalej założony handel; ale nieprzeparty pociąg do nauki stanął tym zamiarom na przeszkodzie. W r. 1823 zapisuje się Helcel na wydział prawny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zamiłowanie do pracy naukowej, którego mu nie mógł dać ówczesny system nauczania uniwersyteckiego, skierowany wyłącznie do praktycznego przysposabiania prawników, potęgował w nim głównie Jerzy Samuel Bandtkie, z którym Helcel rychlo wszedł w bliższe stosunki i któremu zawdzięcza pierwszy popęd do badań historycznych. Na podstawie łacińskiej dysertacyi[1], poświęconej skardze o nieważność testamentu w prawie rzymskiem, uzyskuje Helcel r. 1828 stopień doktora praw, poczem zaraz tegoż samego roku udaje się na uniwersytet wrocławski, następnie berliński, r. 1830 na uniwersytet heidelberski, a następnie na krótki czas do Paryża. Uniwersytety niemieckie, liczące podówczas w swem gronie wielu wybitnych, czasem znakomitych uczonych, wpłynęły dodatnio na utwierdzenie kierunku naukowego Helcla, rozszerzyły zakres jego wiedzy, dały mu dobre przygotowanie metodyczne. Jako prawnik, słuchał przede wszystkiem wykładów znamienitszych profesorów prawa: w Wrocławiu Abegga i Unterholznera, w Heidelbergu słynnego Mittermayera; ale najdzielniejszego mistrza znalazł w Berlinie, w osobie Savigny’ego, założyciela nowej szkoły historycznej w nauce prawa. Wpływ Savigny’ego nie pozostał bez widocznego skutku: utwierdziło się w Helclu zamiłowanie do badań historyczno-prawnych, a nauka mistrza, zrywająca stanowczo z dawniejszem, starożytniczem traktowaniem przeszłości prawnej, pojmująca historyą prawa jako ewolucyą żywego organizmu, roztaczała przed Helclem nowe, szerokie widnokręgi. Z pobytu w Berlinie skorzystał on zresztą jeszcze w inny sposób: słuchał tu wykładów słynnego podówczas ponad zasługę na cały świat Hegla, i wyniósł z nich wielkie zamiłowanie do abstrakcyjnej, formułkowej filozofii niemieckiej, z pod której wpływu, z pewną nawet szkodą dla swej działalności naukowej, nie zdołał się później przez pewien czas wyzwolić. W listopadzie roku 1830 przerwal Hekel pobyt swój

  1. Dissertatio inauguralis iuridica de quaerela inofficiosi testamenti secundum iuris Romani principia, Kraków 1828, 8-o str. 40.