Der Congress in Wien im Jahre 1515, rozprawa, wydana w r. 1867 po niemiecku w Forschungen zur deutschen Geschichte, a spolszczona w tymże roku w poznańskim wydaniu Studyów z dziejów wieku XVI[1], zyskała jeszcze w rękopiśmie gorące uznanie Waitza, najznakomitszego wówczas przedstawiciela metody historycznej w Niemczech; on ją też, jako redaktor Forschungen, w cennym tym zbiorze zamieścił.
Wprzód jeszcze, w r. 1866 ukazała się w poważnem czasopiśmie naukowem, Sybels Historische Zeitschrift, monografia Liskego o stosunku dworu polskiego do wyboru Karola V, ces. niemieckiego, ogłoszona jednocześnie po polsku w «Bibliotece Warszawskiej», a w roku następnym w Studyach poznańskich. Z tegoż czasu, z r. 1867, datuje inauguracyjna rozprawa Liskego o Dyplomacyi polskiej w r. 1526, złożona przezeń fakultetowi lipskiemu w celu uzyskania doktoratu filozofii, jaki mu na początku tegoż roku przyznano, a — z następnego dwie monografie o elekcyi Karola V, drukowane w Forschungen z. d. G., oraz przyczynki do historyi wojny moskiewskiej z lat 1633–1634, rozbiór krytyczny ostatniego tomu Geschichte Boehmens Palacky’ego i Relacye dra L. S. Gereta, rezydenta toruńskiego o Polsce.
Rzutkość umysłu i energia niepospolita, nie pozwalały Liskemu, pomimo ciągłego niedomagania na zdrowiu, zatopić się wyłącznie w pracach naukowych. Z jednej strony czerpie on pełną dłonią z odpisów, pozostałych w tekach pozgonnych dyrektora archiwum królewskiego, historyka pruskiego, Voigta, materyały do dziejów Polski w XVI stuleciu; z drugiej zaś, rozgoryczony nagłym wzrostem Prus, a mający wciąż, jako były «Komisarz bydgoski», politykę aktualną na oku, rozpoczyna walkę akademicką z Bismarckiem w obronie napastowanych Polaków. Słynna replika na jedne z takich napaści, — Graf Bismarcks Rede, gehalten am 18 März 1867 in der Sitzung des Norddeutschen Reichstags, vom Standpunkte des Geschichte beleuchtet, powstała pono w ciągu jednego, czy dwóch dni pod piórem Liskego i zwróciła nań szerszą uwagę.
Autor kilku prac z zakresu dziejów Polski w XVI st., pisywał dotąd Liske przeważnie po niemiecku. Ogłosiwszy jednak w r. 1867 w Poznaniu u Żupańskiego swoje spolszczone Studya z dziejów wieku XVI, jał się jednocześnie współpracownictwa w paru czasopismach polskich: w «Dzienniku Poznańskim» i w «Dzienniku Literackim», wychodzącym we Lwowie, pozostawiając sobie na przyszłość, przeważnie tylko w Historische Zeitschrift Sybla, dział sprawozdawczy z dziejopisarskiego ruchu polskiego. Owo pośrednictwo pomiędzy stojącą wysoko nauką niemiecką, na której się wykształcił, a polską, której wyniesienia pragnął, oraz pilne traktowanie porównawcze przedmiotu studyów własnych, stanowiło już wówczas jedne z kapitalnych zasług Liskego, nim na inne — w nowem ognisku jego działalności — kolej przyszła miała.
Poparciu prof. Antoniego Małeckiego, który zajął się nim gorąco, zawdzięczał bowiem Liske możliwość przeniesienia się do Lwowa, gdzie, dzięki zapisowi hr. Aleksandra Stadnickiego i poparciu Wydziału Krajowego, powstała fundacja, mająca na celu wydawnictwo ważniejszych aktów z t. zw. Archiwum Bernardyńskiego, czyli — archiwum krajowego Galicyi Wschodniej. Publikacye te, posuwając się powolnie i nieumiejętnie, odrodził, a właściwie pod względem naukowym rozpoczął dopiero Liske, uzyskawszy w grudniu 1868 r. nominacye Wydziału Krajowego na kierownika wydawnictwa.
Wykształcony na wzorach niemieckich, a wyćwiczony w paleografii (wprawdzie — tylko dawniejszej) pod kierunkiem Jaffégo, zajął niebawem Liske w Komisyi Wydawniczej, która, pomimo jego kierownictwa, istnieć nie przestała, stanowisko wybitne, a wreszcie dominujące i wyłączne.
Już w r. 1869 oceniał on pono wszechstronnie doniosłość średniowiecznych zapisek sądowych, — materyału, zawierającego najobfitsze i najbardziej bezpośrednie dokumenty życiowe dawno minionych pokoleń. Opór Komisyi Wydawniczej, z którą liczyć się na razie musiał, wydarł mu jednak berło pierwszeństwa w tej mierze na rzecz Pawlińskiego, który już w r. 1876 drukował kom-
- ↑ Zbiór ten zawarł prace nastepujace: 1) Kongres wiedenski z r. 1515, 2) stosunek dworu polskiego do elekcyi Karola V, 3) konfederacya magnatow węgierskich w r. 1519, 4) Dyplomacya polska w r. 1526, — przyczynek do dziejów sporu o tron wegierski po śmierci Ludwika w bitwie pod Mohaczem, 5) dodatki: a) O materyałach Biblioteki.. w Lipsku... do historyi polskiej; b) dokument.
