Strona:Album zasłużonych Polaków wieku XIX t.2.djvu/341

ustroju chorych rozmaitemi lekami, ograniczając się do niewielu, lecz dzielnych i wypróbowanych środków, których umiejętnem użyciem można więcej zdziałać, niż bałamutnemi przepisami dziwacznie poplątanych ingrediencyi. Lecznicza strona higieny i dietetyki była w wykladach Dietla mocno podkreślana; stworzyć choremu dobre warunki do przebycia choroby, zaprowadzić celowe zmiany w żywieniu się i odżywianiu, wzmocnić gasnące siły — bywało nieraz jedyną wskazówką doświadczonego profesora. Leczeniu miejscowemu, zdrojowemu i kąpielowemu Dietl w chorobach przewlekłych przypisywał wielkie znaczenie. Jednem słowem: «ścisłe badanie, proste leczenie».
 Chociaż sposób korzystania z materyału klinicznego do celów wykładu nie różnił się napozór za czasów Dietla od czasów Brodowicza, a wykłady zyskiwały jedynie na pogłębieniu i aktualnem a bardziej krytycznem traktowaniu przedmiotu, to jednak olbrzymi krok naprzód uczynił Dietl przez wyzyskiwanie materyału klinicznego do celów naukowych. Śledzenie postępu nauk lekarskich na zachodzie, ścisłość i stała kontrola w prowadzeniu historyi chorób, t. j. opisów pojedynczych wypadków klinicznych, umiejętne gromadzenie i grupowanie tych spostrzeżeń służyły Dietlowi i jego uczniom za podstawę do uogólnień klinicznych, do prac naukowych. Brodowicz, wykształcony lekarz, niewątpliwie zdolny i sumienny profesor, — z równym jak Dietl zapałem przez słuchaczów przyjety przy rozpoczęciu swej profesorskiej działalności — nie dawał ani zachęty, ani przykładu do badań samodzielnych. To też prace Brodowicza należą przeważnie do historycznych i statystycznych, a rozprawy inauguralne, pisywane wówczas przez kończących medyków, ubiegających się o dyplom doktora, po większej części nie wychodziły poza ramy wypracowań szkolnych, mających świadczyć o dostatecznej znajomości przedmiotu, ale do nauki lekarskiej nie wnosiły nic. Dietl tymczasem łączył w sobie postać profesora-nauczyciela, jakim był i Brodowicz, z postacią profesora-uczonego, jakim już zasłużony poprzednik jego nie był. Na podstawie klinicznych historyi chorób sam Dietl oparł następujące prace i rozprawy lekarskie: O leczeniu zapaleń płuc bez upustu krwi (Roczn. Tow. Nauk. krak., 1851), O chininie pod względem jej przechodzenia do moczu, sposobu działania i użycia terapeutycznego (Ibidem, 1852), Postrzeżenia pod względem pasówki (zoster) (Ibidem, 1852), Wypadek ruchomej śledziony i zupełnej zdrożności jej, uważany w klinice lekarskiej krakowskiej (Pam. Tow. lek. warsz. 1854), O ruchomej śledzionie. Uwagi czerpane s oględzin pośmiertnych (Pam. Tow. lek. warsz. 1856), Pierwszy przyczynek statystyczny do upustów krwi w zapaleniu płuc (po niemiecku — Wiedeń, 1854) Wykłady kliniczne o cholerze (po niemiecku — Wiedeń, 1855 i Kraków, 1856), O cholerze. Kliniczny wykład prof. Dietla, miany w r. 1854, podał dr. Falęcki. Kraków, 1856, Przyczynek do rozpoznawania i leczenia tyfusu (po niemiecku — Wiedeń, 1856), Przyczynek do kazuistyki moczówki cukrowej ze szczególnym względem na jej symptomatyczne pojawianie się i uleczalność. Przełożył Rosenzweig z Oesterr. Zeitschft f. pract. Heilkunde z r. 1856 (Tyg. lek. 1858), Durzyca chininą leczona (Przegl. lek. 1862), Zapalenie płuc chroniczne. Napady zimnicze. Szybkie wydzielenie wypocin stwardniałych (Przegl. lek. 1862), Aforyzmy kliniczne, na ścisłem badaniu osnute (Przegl. lek. 1862 i 1864), Ostre zapalenie śledziony zimnicze. 8 przypadków wyjętych z rękopisu o zimnicy, przeznaczonego do druku (Przegl lek. 1863), O leczeniu gośćca stawowego (arthritis rheumatica). (Przegl. lek. 1863), Nerki wędrujące i ich uwięźgnięcie (Przegl. lek. 1864). Wyrazem rozbudzonego przez Dietla ruchu naukowego, opartego na materyale jego kliniki, są również ówczesne rozprawy inauguralne, tylko jako przykład przytoczone w «Zarysie dziejów kliniki lekarskie». Poruszano w nich anatomię patologiczną i stronę kliniczną tyfusu (Estreicher, Rasp), chorób nerek (Hałatkiewicz), gruźlicy (Szancer), zimnicy (Doskowski), wreszcie wnioski z badania moczu otrzymywane (Żuliński). Tak wyzyskiwano pod kierunkiem Dietla kontrolowane przezeń historye chorych, skrzętnie gromadzone w archiwum kliniki.
 Najgłośniejsze prace Dietla obiegły niemal cały świat lekarski. Jego epokową walkę przeciwko upustom krwi w zapaleniu płuc widzimy w przekładzie polskim przez Grzywińskiego i Ulidowskiego (Kraków 1852) i w przekładzie rosyjskim (Petersburg, 1855).
 Pośród prac klinicznych Dietla osobną hi-