Strona:Aleksander Świętochowski - Historja chłopów polskich w zarysie I (1925).djvu/020

Ta strona została uwierzytelniona.

było więcej, gdyż na obszarze Polski Piastowskiej naliczono ich 7700, tamtych mniej, bo tylko 3100. Później powstały wsie narocznikowe albo narokowe około grodów — z nazwami od zajęć (Szczytniki, Grotniki, Zerdniki i t. p.), wsie wojskowe, włodycze z nazwami od założyciela w liczbie mnogiej (Bieńki, Damiany i t. p.), wsie na prawie niemieckiem, wreszcie najpóźniej (XVI w.) przysiołki z nazwami od położenia i przeznaczenia (Suchodoły, Niwy, Ujazdy i t. p.). Organizacją wyższego rzędu ponad wsią było opole, początkowo oparte na podstawie rodowej, później — na terytorjalnej. Był to związek kilku lub kilkunastu wsi przyległych, związanych potrzebami wzajemnej pomocy i obrony. Osobliwą organizacją były wsie setkowe. Piastowie, sprowadzając jeńców z wojen, zakładali i obsadzali nimi duże wsie z dziesięciu rodzin pod nadzorem dziesiętników, które łączyły się w większe całości (po dziesięć) pod zarządem setników. Ci odbierali daniny, a w czasie wojny stawali ze swymi dziesiętnikami do szeregu.
Najezdniczy szczep lechicki, liczebnie słabszy, przez dwa następne wieki ustala się i organizuje w nowej ojczyźnie, buduje grody i osadza w nich rycerstwo; klasę wyższą, jednodworczą, tuziemców wciela do swych drużyn wojskowych, niższą osadza pod grodami i każe jej pełnić służby dla załóg (naroczniki), na całą zaś ludność nakłada daniny. Wódz naczelny (książę) przybyłego szczepu był wyłącznym właścicielem całej zdobytej ziemi i wyłącznym panem podbitej ludności, która stała się niewolną, chociaż nie niewolniczą. Szczęśliwe wojny za Chrobrego utrwaliły panowanie przybyłych Lechitów,