Strona:Alexis de Tocqueville - Dawne rządy i rewolucya.djvu/26

Ta strona została uwierzytelniona.
KSIĘGA DRUGA.

ROZDZIAŁ I.
Dlaczego prawa feudalne zostały znienawidzone przez lud francuski więcej, niż gdzieindziej?

Jedna okoliczność uderza nas w Rewolucyi: skierowana głównie przeciw pozostałościom instytucyi feudalnych, nie wybuchła ona w krajach, gdzie instytucye te zachowały się w większym stopniu i gdzie dawały odczuwać ludowi cały ciężar swój, lecz tam właśnie, gdzie lud najmniej od nich cierpiał.
W żadnym prawie z krajów niemieckich niewola włościan nie była zniesioną ku końcowi XVIII w., lecz w przeważnej części Niemiec lud przymocowany był do ziemi, jak w średnich wiekach. Prawie wszyscy żołnierze w armiach Maryi Teresy i Fryderyka II byli glebae adscripti.
We wszystkich niemal państwach niemieckich w r. 1788 włościanin nie mógł opuścić majątku,