badań czysto historycznych“. Tego samego zdania jest Dr. K. H. E. de Jong „Das antique Mysterienwesen“ (Leiden 1909, str. X, 362).
Str. 112. Zmyłka drukarska, ma być Rudolf Seydel (a nie Sydel).
Str. 114. Hymn wedle inskrypcji z Priene p. Pfleiderer „Religion u. Religionen“, str. 218. — Dio Cassius opowiada, że Tiridates z Armenji pochodem wspaniałym, mając w orszaku trzech królów, przez dziewięć miesięcy dążył do Neapolu i tam złożył Neronowi hołd jako zbawicielowi świata a potem inną drogą wracał do swej ojczyzny, p. Jeremias „Babylonisches im Neuen Testament“, Lipsk 1905, str. 132, na str. 54 — 55. — Hymn naaseński, p. W. B. Smith, „Der vorchristliche Jesus“, str. 31 — 32. — U Swetonjusza „Vita Augusti“ XCV opowieść, że gdy Octavianus Augustus w towarzystwie Agrypy zaszedł w Apolonji do astrologa Teogenesa i wymienił godzinę swego urodzenia, Teogenes padł mu do nóg, hołd składając. Cezar kazał z tego powodu bić monetę z konstelacją Koziorożca, w którego znaku się narodził. Wedle astralnych wskazówek w Mateuszu Jezus w tym znaku się rodzi, p. rozdział „Jezus słońce“.
Str. 116. Koran o Marji, matce Jezusowej, jako o siostrze Mojżesza roz. III, 31, przekład Jana Murzy Tarak Buczackiego, Warszawa 1858, 2 tomy.
Str. 118. Jak zatraca się pierwotne znaczenie słów, widać to po wyrazie „Bóg“. Jan Karłowicz w pracy „O człowieku pierwotnym“, Lwów 1903, str. 163, na str. 121 etc. pisze: „Wspomnijmy też paralelę z sanskrytu: bhadż, znaczy dzielić, stąd bhaga = 1) pomyślność, szczęście, 2) pan, 3) bóstwo w Wedach; po zendzku bagha = 1) część, udział, bóg. Od tego pnia i słowiańska nazwa boga pochodzi.“ Delitsch w „Babel und Bibel, ein Vortrag“ (Lipsk 1905) 49 i w dopiskach na str. 74 etc. szeroko dowodzi, że starosemickie „El“, Bóg, znaczy „Cel“, co odpowiadałoby „Fatum“ i „udziałowi“, więc „doli“, zaś starosemickiemu El odpowiada muzułmański „Allah“. Dość stąd odległa droga rozwojowa do dzisiejszego pojęcia teologicznego bóstwa.
Str. 119. Imię własne IHWH, dawniejsze IHW, porów. „Israel in Aegypten, nach neugefundenen Urkunden, Vortrag“, Dr. Felix Stahelin, Bazylea 1908, str. 24, o tekstach aramejskich kolonji żydowskiej w Egipcie, znalezionych 1904 r. w Assuan i Elefantine a pochodzących z V-go wieku przed naszą erą, na str. 9: „szczególniej ważnem jest tu wspomnienie Boga Jahu; tak bowiem (ihw) jest stale pisane to imię w aramejskich dokumentach a nie Jahwe (ihwh), jak w Starym Testamencie“. — Kryszna, Chrystus. W sprawie wywodu etymologicznego słowa „Krishna“ i podanej przez Jacoillota formy „Kristna“ zwróciłem się do prof. Jana Baudouina de Courte-
