Strona:Antoni Abraham (1869-1923).djvu/12

Ta strona została uwierzytelniona.
WIEK DOJRZAŁY

Walka o polskość Kaszub.

Prześladowania Kościoła katolickiego i Polaków przez rząd Bismarcka wywołały w całym narodzie polskim i na Kaszubach sprzeciw i żywą reakcję, zaznaczającą się we wzmożonej działalności narodowej. Polityka bismarckowska, kontynuowana później przez hakatystyczne towarzystwo „Ostmarkenverein”, była i dla Abrahama, jak sam niekiedy wyznawał, bodźcem do gorliwej pracy na niwie organizacyjnego życia polskiego. Wcześnie, bo w młodzieńczym okresie, staje się działaczem narodowym. Zapoznawszy się w pobliskim Gdańsku z czołowymi społecznikami, jak krawcem Tomaszem Pokorniewskim, Józefem Czyżewskim i drem Kręckim, zakłada dnia 28 lutego 1891 wraz z Czyżewskim i Józefem Szulcem towarzystwo ludowe „Jedność” w Oliwie, jako jedno z najpierwszych na Pomorzu.
Towarzystwa Ludowe, zrzeszone w Związku Katolicko-Polskich Towarzystw Ludowych, odgrywały na Pomorzu w ostatnim lat dziesiątku wieku XIX oraz w pierwszej ćwierci XX wieku doniosłą rolę w życiu społeczno-narodowem ludu polskiego. Celem ich było krzewienie ducha religijnego i narodowego, uświadamianie polityczne i zawodowe, organizowanie samoobrony i akcji oświatowej, wreszcie walka z socjalizmem. Towarzystwa Ludowe odbywały raz w miesiącu zebrania, na których wygłaszano odczyty, urządzano pogadanki, śpiewano pieśni kościelne i narodowe, zaznajamiano się z polską poezją patrjotyczną. Utrzymywano też bibljoteki i czytelnie, urządzano przedstawienia teatralne, wspólne wycieczki i skromne zabawy towarzyskie. Akcja ta spoczywała głównie w rękach duchowień-