„Nam nie płakać i rozpaczać, ale bronić mężnie praw swoich potrzeba” (Gaz. Gd. nr. 38 z 20 marca 1914).
„Lud nasz w dalszym ciągu doznaje upośledeznia[1] strasznego. Pozbawiają go gwałtem mowy ojczystej, docierając w tym kierunku aż do domów Bożych, które za dawnych czasów nawet chroniących się doń zbrodniarzy czyniły nietykalnymi. Zabraniają nam wystawiać nad głowami schronisko, wskutek czego rodacy nasi niejdnokrotnie[2] zniewoleni są mieszkać jak cygani w wozach[3] lub jak króliki w norach ziemnych. Nie pozwalają nam łączyć się w towarzystwa, śledząc na każdym kroku, jakobyśmy byli największymi złoczyńcami, a w dodatku wywłaszczają nas z zagonów ojczystych.[4] Wszystkie te poniżenia i uciski znosimy jednak cierpliwie, ciesząc się nadzieją, że nadejdzie kiedyś czas, w którym wyswobodzeni zostaniemy z pod jarzma okrutnego. (Gaz. Gd. nr. 56 z 1914 r.).
Gdzieindziej znów zagrzewa do trwania w wierze i narodowości:
„Tak! Nie zginiemy! Ale nie zginiemy tylko wtedy, gdy nie upadniemy na duchu, gdy zachowamy wszystko, co nasze i cośmy po ojcach naszych odziedziczyli. Zachowajmy to wszystko za przykładem naszych bohaterów narodowych i mężów światłych, którzy nam ciągle wskazują na potrzebę oświaty, pracy i oszczędności. Idźmy za ich przykładem i nie dajmy się zniemczyć, nigdy, przenigdy! Powiedzmy sobie, że chcemy umrzeć Polakami i katolikami tak, jakeśmy się nimi urodzili!” (Gaz. Gd. nr. 34 z 19 marca 1914 r. koresp. Antka z dużym różkiem).
- ↑
Błąd w druku; powinno być – upośledzenia.
- ↑ Błąd w druku; powinno być – niejednokrotnie.
- ↑ Ażeby osłabić żywioł polski na wsi, wydano 30.VI.1904 ustawę, zabraniającą zakładania nowych osad i budowania na nich domów mieszkalnych. Wówczas to zasłynął w Wielkopolsce Drzymała, a na Pomorzu Gackowski w pow. świeckim, obaj zamieszkujący w wozach cygańskich. Pod Brodnicą na Pomorzu Sternicki urządził sobie mieszkanie w jaskini.
- ↑ W lutym 1908 r. sejm pruski uchwalił barbarzyńską ustawę o wywłaszczeniu dla Pomorza i Poznańskiego. Niemcom chodziło według wskazań bismarckowskich o wytępienie Polaków, a że podstawą bytu narodowego była ziemia, chciano ją drogą przymusową wykupić z rąk polskich i oddać kolonistom niemieckim. O wywłaszczeniu decydowała komisja kolonizacyjna, ustanowiona 26 kwietnia 1886 r.
