Strona:Antoni Danysz - Ś.p. Marceli Motty.pdf/55

literatury w ogólności. Wer den Dichter will verstehen, muss in Dichters Lande gehen. Do tłomaczenia z literatury nowożytnéj potrzebna jest, prócz odpowiedniéj zdolności i kwalifikacyi stylistycznéj, gruntowna znajomość odnośnego obcego języka i ducha tegoż narodu. Dykcya nowożytnych języków, ich zasób słownikarski i sposób wyrażania myśli są tak zbliżone, że przekład tekstu nowożytnego nie sprawia wielkich trudności. Jako też tłomacze sądowi dochodzą do takiéj wprawy, że, mając przed sobą tekst niemiecki, tłomaczą szybko i poprawnie, jakby czytali tekst polski. Inne zupełnie warunki zachodzą przy tłomaczeniu z języka łacińskiego i greckiego. Literatura starożytna jest nam bliska, bo przy podobieństwie kulturnych warunków starożytności i naszych czasów, zawiera myśli i uczucia dla nas zupełnie zrozumiałe. To, co literaturę starożytną dzieli od dzisiejszéj, jest odrębność dykcyi i właściwa starożytności erudycya. Przeciwko naszemu przeważnie abstrakcyjnemu sposobowi wyrażania myśli stawia starożytność swoją konkretność, przechodzą zwłaszcza w greckim języku w naiwną nieraz prostotę. Brak abstrakcyi odczuły z czasem same starożytne języki. To też Arystoteles wytworzył bardzo głęboką dykcyą filozoficzną w języku greckim, a średnie wieki przekształciły głównie pod wpływem filozofii scholastycznéj w ten sam sposób język łaciński. Utwory jednak literackie, które się zwykle tłomaczy na nowsze języki, mają jeszcze w całéj pełni odrębną od naszéj abstrakcyi konkretną dykcyą. Jeżeli ta różnica utrudnia niezmiernie tłomaczenie utworów starożytnéj literatury, to szkopułem nie do przezwyciężenia staje się erudycya starożytna. Pisarze i czytelnicy starożytni byli wszyscy kształceni w téj erudycyi, czerpali swoją wiedzę z encyklopedyi siedmiu sztuk wyzwolonych. Dla nich literatura starożytna miała tę samą bezpośredniość, którą ma nowożytna literatura dla nowożytnych czytelników, my starożytną literaturę musimy studyować, my musimy w nią się wdzierać, nieraz nawet z trudem. Daleko mniej erudycyi ma literatura grecka, za to wprost uczona jest literatura rzymska z czasów Augusta. Ztąd po-