wości. Jest ona zatem niezmienna i nieprzemijająca. (Zob. str. 73. i n. niniejszej rozprawy). Tylko jej przyczynki (formy i jakości) są zmienne i przemijające, podlegając prawu przyczynowości, i tylko dzięki jemu są możliwe. A że substancya jest tożsamościowa z materyą, więc można powiedzieć, że jest działaniem „in abstracto“ (zdolnością działania, działalnością), zaś przyczynki szczególnym rodzajem działania, działaniem „in concreto.“ Bo gdy pominiemy te rodzaje działania, zostanie nam sama działalność w ogóle: — przyczynowość pomyślana przedmiotowo.
Do tych wyników prowadzi prawdziwy, t. zn. transcendentalny idealizm. Do rzeczy samej w sobie zaś nie możemy dojść drogą przedstawień, lecz tylko tą, która, prowadzi przez wnętrze rzeczy.
98) Zob. § 49. „O zasadzie podstawy,“ lub przyp. 73).
99) i „na odwrót.“
100) W oryginale jest „sensitive Pflanzen.“
101) „wrażliwość na pobudki.“ W oryginale jest: „Empfänglichkeit für Motive.“ Schopenhauer przeciwstawia: „Wille“ — „Vorstellung.“ „Wille“ jest czynnikiem metafizycznym, a „Vorstellung“ poznawczym (por. I. str. 33, II. str. 222). Świat poznajemy przedewszystkiem jako „Vorstellung,“ i to — według podziału Schopenhauera (por. II. str. 68, 82 i n. 115, III. 114, 412 i n.) — jako „anschauliche, vollständige, empirische, konkrete Vorstellungen“ (por. III. str. 41); i „unanschauliche, unvollständige, abstrakte Vorstellungen.“[1] Pierwsze nazywa Sch. „Anschauungen,“ a drugie „Begriffe“ (por. II. 82), uważając pierwsze za pierwotne, drugie za pochodne „Vorstellungen.“ (ibid.) „Anschauungen“ stwarza rozum z wrażeń na podstawie prawa przyczynowości. Stąd „Intellektualität der Anschauung (por. I. 45, II. 29 i n. 35, 322, III. 64). Te „Anschauungen“ są dla Sch. obrazami
- ↑ Sch. utożsamia „Vorstellung“ jako akt psychiczny z „Gegenstand“ jako przedmiotem tego aktu.
