Strona:Artur Schopenhauer - O wolności ludzkiej woli.djvu/297

Ta strona została przepisana.
Dokument — Beleg (zob. świadectwo), 442, 462.
Doświadczenie — Erfahrung. 384, 400, 401, 403, 404, 424. Przedmiot doświadczenia — Gegenstand der Erfahrung. 405.
Zasada doświadczenia — Erfahrungssatz. 401. Zasada wyprowadzona z doświadczenia, której prawdziwość opiera się na przytoczonych faktach wziętych z doświadczenia, a nie na dowodach, wysnutych za pomocą sądów.

Doświadczenie jest bezpośrednią wiedzą, opartą na spostrzeżeniu: jest albo zewnętrzne, gdy pomijamy jego stronę podmiotową (t. zn. wewnętrzne przeżycia), albo wewnętrzne, gdy zwracamy uwagę właśnie na ten moment.

Doświadczenia używa się także w znaczeniu: eksperyment (Experiment), 479.
Doświadczeniowy — empirisch (zob. empiryczny), w złożeniach — Erfahrungs-, 366, 386, 401, 476.
Wynikający lub pochodzący z doświadczenia, osiągnięty drogą doświadczeń. Doświadczalny — dający się tą drogą osiągnąć.
Dowód — Beweis, 390. Grund — 403, 442, 450, (jako „logischer Grund“).
Dowód przeciwny — Gegenbeweis. 453
Dowodzić — belegen, beweisen. 444.
Dowód jest wykazaniem prawdziwości lub błędności sądu na podstawie wyobrażenia lub innych sądów, uchodzących za prawdziwe.
Dowolny — Zob. samowolny.
Duch — Sinn. 442, 443. Zob. sens, znaczenie. — Geist, 466.
Dyalektyka — Dialektik, 398. — Sztuka dysputowania. Logiczne postępowanie, wyprowadzające twierdzenia z pojęć. Kant nazywa ją „logiką pozoru“ (Kr. cz. r. str. 83). Metoda dyalektyczna u Hegla, zob. wstęp, str. I i n., i 41. Zob. metoda.
E.
Empiryczny — empirisch. Zob. doświadczeniowy, doświadczalny. 366, 386, 403, 408, 428, 475.
empiryczny charakter, 427, 460. Zob. charakter.