Ta strona została przepisana.
Forma — Form. 401, 405. Gestaltung. 407. (Por. II. 56.) Zewnętrznie lub wewnętrznie uporządkowane zestawienie części jakiejś rzeczy, faktu lub myśli (n. p.: forma wniosku). Jest ona wynikiem siły działającej i formującej. Przedtem rozumiano przez nią tę siłę samą. — Kant odróżnia formy wyobrażenia (czas i przestrzeń), myślenia (kategorye, z których Schopenhauer uznaje tylko przyczynowość, nazywając resztę „ślepemi oknami“) i czystego rozumu (idee). Formą zjawiska nazywa Kant „to, co sprawia, że różnolitość zjawiska wyobrażamy, jako uporządkowaną według pewnych stosunków.“ (Kr. cz. r. str. 49).
Schopenhauer używa wyrazu „forma“ w szerszem znaczeniu, na określenie stanów materyi (II. 56), jako zmienności materyi niezmiennej. Forma stwarza różnorodność rzeczy, materya zaś jest wszędzie jednorodna. Połączenie obu („Essentia“ z „Existentia,“ zob. to) daje poszczególną konkretną rzecz. Tylko forma podlega prawu przyczynowości (Sch. nazywają ojcem rzeczy), zaś nie niezmienna materya („mater rerum,“ II. 337). To, co jest przedmiotowo materyą, jest podmiotowo wolą, która tylko dzięki przyjmowaniu form staje się przedmiotową (II. 371). Materya jest tylko widzialnością woli w ogóle. (V. 119.)
Schopenhauer używa wyrazu „forma“ w szerszem znaczeniu, na określenie stanów materyi (II. 56), jako zmienności materyi niezmiennej. Forma stwarza różnorodność rzeczy, materya zaś jest wszędzie jednorodna. Połączenie obu („Essentia“ z „Existentia,“ zob. to) daje poszczególną konkretną rzecz. Tylko forma podlega prawu przyczynowości (Sch. nazywają ojcem rzeczy), zaś nie niezmienna materya („mater rerum,“ II. 337). To, co jest przedmiotowo materyą, jest podmiotowo wolą, która tylko dzięki przyjmowaniu form staje się przedmiotową (II. 371). Materya jest tylko widzialnością woli w ogóle. (V. 119.)
Funkcya — Funktion. 410, 411. — 1) Czynność wykonywana według pewnych form. — 2) W matematyce: stosunek miedzy a i b, gdy od zmiany a zależy zupełnie określona zmiana b. —
H.
Hypotetyczny — hypothetisch. 397, 422. — Zależny od pewnego założenia, warunkowy. — Nieokreślony, niepewny.
I.
Idea — Idee. 351, 460. Ogólnie: forma, kształt, obraz, (ιδεα, ειδος). — Świadomość ciągłej zmiany, bezustan-
