Teorya Schopenhauera o empirycznym i inteligibilnym charakterze jest zasadniczo równobrzmiąca z kantowską. Tę ostatnią nazywa też Schopenhauer najdoskonalszem z tego, co duch ludzki stworzył.[1] Na równi z Kantem uważa też bezwzględną wolność woli za „pierwszy warunek poważnie pomyślanej etyki.“ Wolność jest pojęciem negatywnem.[2] Póki niem jest, póty etyka nie jest możliwą, gdyż przeciwstawieniem konieczności jest samowola i przypadek. Dopiero bezwzględna wolność daje etyce podstawę, daje możność oceny moralnych wartości. A wola musi posiadać moralną dążność: rdzeń świata musi w swojej istocie mieć moralne znaczenie. Warunkami moralnego postępowania jest wolna istota woli, jej jedność i niepodzielność.
Na wymienionych właśnie podstawach buduje Schopenhauer swoją etykę.
Etyka Schopenhauera jest opisowa.[3] Nie dyktuje praw moralnego postępowania, nie opiera się na obowiązku, nie zna kategorycznego rozkazu moralnego. Przeciwnie: występuje przeciw niemu. Schopenhauer zwalcza Kanta pod tym względem.[4] Uczynki człowieka wypływają albo z czystego egoizmu, albo z czystej złości, t. zn. z zamiaru pozytywnego szkodzenia innym. Postępowanie, wynikające z tych dwóch pobudek jest niemoralne, gdyż jest następstwem potwierdzenia woli. Każdy człowiek jest w swojej najwewnętrzniejszej istocie egoistyczny, bo egoizm jest identyczny z jego istotą. Człowiek zły uważa innych ludzi za zjawiska, a jedynie siebie za realnie istniejącego, gdyż jedynie w sobie odczuwa bezpośrednio wolę, tę jedyną prawdziwą rzeczywistość,
- ↑ Zob. niniejszej rozprawy ustęp 162.
- ↑ Zob. niniejszej rozprawy ustęp 8.
- ↑ Zob. przyp. 7. — Etyczne rozważania zawiera księga 4-ta: D. Welt als Wille: bei erreichter Selbsterkenntnis Bejahung oder Verneinung des Willens zum Leben. I. 353, II. 541, oraz „Die beiden Grundprobleme der Ethik.“ III. 345. Zob. przyp. 60 i 61.
- ↑ III. 500 i n. §§ 4—9.
